Bác sĩ y học cổ truyền chia sẻ công dụng chữa bệnh từ dược liệu Cách

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Tạ Thị Tĩnh – giảng viên khoa Y học cổ truyền, Trường Đại học Lương Thế Vinh cho biết, cây Cách có tên là P. integrationrifolia, là một loại cây bụi hoặc cây gỗ nhỏ mọc thẳng trong một số khu rừng vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới, có nhiều hoặc ít gai trên thân và một số cành lớn. Đây là loại cây bụi lớn hoặc cây gỗ nhỏ cao tới 10 m, thân có đường kính tới 30 cm, phân nhánh nhiều và đôi khi có gai.

Một số lá Cách có kích thước 5-9 x 3,2–6,3 cm, hình elip rộng, hình thuôn dài hoặc hình trứng. Rễ cây dạng gỗ, phân nhánh và vỏ ngoài có màu hơi vàng. Khi được chế biến thành dược liệu, rễ có vị nhạt và mùi hơi hắc.

Cây Cách nở hoa trong khoảng thời gian vào tháng 4 tới tháng 6. Hoa có cuống dài 0–0,5 mm, hình nón dày đặc, tràng hoa màu trắng lục, có mùi khó ngửi hoặc dễ gây khó chịu, ở cuối có hình chùy. Sau đó, quả của cây Cách sẽ xuất hiện vào tháng 8 tới tháng 9. Quả có hình cầu, màu đen, hình cầu hình trứng, dài 3 đến 6 mm, màu xanh lục chuyển sang đen, hình quả lê, bên trong quả có rãnh, có xương và có 4 ô.

Rễ cây Cách có vị đắng, cay nồng nên có tác dụng sưởi ấm, nhuận tràng, thông khí, thiếu máu, sốt, làm se bề mặt vết thương, ngọt nhiệt, kháng viêm, thuốc bổ tim, diệt khuẩn, ổn định đường tiêu hóa, tăng cường chức năng dạ dày, thuốc bồi bổ cơ thể, giảm đau dây thần kinh, giảm ho, bệnh hen suyễn phế quản, viêm phế quản cấp tính và mãn tính, tổn thương loạn da, rối loạn tiêu hóa như chứng khó tiêu, đầy hơi, táo bón, biếng ăn, chuyển hóa gan kém và một số bệnh thần kinh. Chính vì thế, rễ của cây Cách từ lâu đã trở thành phần quan trọng của một số công thức thảo mộc y học cổ truyền được dùng phổ biến.

Giảng viên Y học cổ truyền – Trường Đại học Lương Thế Vinh, Tiến sĩ Hoàng Ngọc Hà cho biết,  lá Cách được dùng trong chữa trị bệnh lậu, cảm lạnh, sốt. Dùng lá Cách xát cùng với hạt tiêu được dùng trong một số tình huống cảm lạnh và sốt. Nước sắc lá tươi dùng để tưới rửa âm đạo hay dùng để tắm cho trẻ sơ sinh, chữa trị bệnh lang ben. Chiết xuất từ lá còn dùng để làm sạch vết thương, diệt trừ bọ chét. Trường hợp dùng lá Cách đắp lên bàng quang, người bệnh sẽ được tạo điều kiện thuận lợi cho việc đi tiểu hay uống nước nấu từ lá còn giúp chữa trị sỏi niệu. Ngoài ra, lá Cách còn có công dụng rất tốt như một sản phẩm dùng bên ngoài da đối với một số khối u và u bã đậu.

Vỏ thân vị thuốc đông y này được dùng làm thuốc chống sốt rét. Chất kiềm chiết xuất từ tro của vỏ cây được dùng trong bệnh cổ trướng. Trong hệ thống y học bản địa, gỗ của cây Cách đã được báo cáo là có tính hữu ích trong chữa trị viêm khớp.

Cuối cùng, hoa của cây Cách được dùng trị thấp khớp, đau dây thần kinh, cảm lạnh và sốt. Toàn cây cũng có thể được dùng dưới dạng thuốc sắc trong bệnh phong thấp và đau dây thần kinh.