• Tối ưu hóa phục hồi dáng đi: hướng dẫn chuyên sâu phục hồi chức năng 

• Bấm huyệt chữa hội chứng ống cổ tay theo Y học cổ truyền

Vẹo cột sống vô căn ở tuổi thiếu niên xuất hiện khi cột sống lệch không rõ nguyên nhân, kết hợp sự xoay và biến đổi cấu trúc ba chiều. Nếu không được can thiệp kịp thời, đường cong có thể nặng lên, gây đau mạn tính, ảnh hưởng tư thế và thậm chí hạn chế chức năng hô hấp. Trong các lựa chọn điều trị bảo tồn, bài tập chuyên biệt PSSE (Physiotherapeutic Scoliosis Specific Exercises) là phương pháp chủ động, không xâm lấn, được nhiều chuyên gia lựa chọn để trợ giúp quản lý đường cong vẹo.

PSSE được thiết kế để điều chỉnh biến dạng ba chiều — hướng ngang, chiều dọc và chiều xoay — thay vì chỉ uốn cong đơn điệu. Mỗi chương trình PSSE cần được cá nhân hóa dựa trên mức độ vẹo (góc Cobb), vị trí vẹo (ngực, lưng, thắt lưng) và thể trạng người bệnh. Việc áp dụng PSSE đúng phương pháp sẽ giúp người bệnh tự điều chỉnh cột sống, duy trì tư thế đã hiệu chỉnh trong sinh hoạt hằng ngày và ngăn đường cong tiến triển.

Có nhiều trường phái PSSE nổi bật, mỗi trường phái có điểm mạnh riêng nhưng cùng chung mục tiêu điều chỉnh ba chiều: phương pháp Schroth nổi bật với kỹ thuật hô hấp xoay góc (Rotational Angular Breathing), giúp mở rộng vùng lõm; SEAS nhấn mạnh tự điều chỉnh chủ động (Active Self-Correction), hướng người bệnh học cách tự duy trì tư thế đúng; các trường phái khác như Lyon, Dobomed, FITS, Side Shift cũng được áp dụng tùy từng trường hợp. Việc lựa chọn trường phái phù hợp tùy vào đặc điểm đường cong và khả năng phối hợp của người bệnh.

Một số bài tập cụ thể trong PSSE bao gồm: bài kéo giãn cơ gập hông để làm dịu căng cơ psoas, góp phần giảm áp lực lệch cột sống thắt lưng; bài nghiêng người sang bên (side bend) để tăng độ dẻo vùng lồi của đường cong; tư thế mèo-bò (cat-cow) để làm mềm cột sống, giúp các đốt sống chuyển động linh hoạt trong mặt phẳng đứng dọc và xoay; bài tập plank nghiêng lệch (offset side plank) để tăng cường chuỗi cơ bên lõm, giúp kéo cột sống trở về vị trí cân bằng; bài tập với tạ nhẹ để tạo lực kéo ngược đường cong; bài tập ổn định cốt lõi (core stabilization) và pilates giúp hỗ trợ hệ cơ lõi, tạo khung nâng đỡ vững chắc cho cột sống.

Việc tập luyện PSSE cần được giám sát chặt chẽ. Người bệnh nên tập dưới hướng dẫn của chuyên gia được đào tạo bài bản để đảm bảo kỹ thuật đúng và tránh sai lệch khi tự tập tại nhà. Ở các trung tâm có đội ngũ chuyên viên tốt nghiệp Đại học Phục hồi chức năng, việc đánh giá chi tiết từng đường cong, theo dõi tiến triển và điều chỉnh bài tập sẽ đem lại hiệu quả cao và an toàn hơn rất nhiều.

Ở những nơi điều kiện y tế hạn chế, kỹ thuật viên được đào tạo từ Cao đẳng Phục hồi chức năng cũng có thể hướng dẫn bài tập PSSE cơ bản nếu họ được trang bị kiến thức phù hợp và giám sát chuyên môn. Vai trò của họ là đảm bảo người bệnh thực hiện đúng động tác, tuân thủ lịch tập và báo cáo tiến triển để điều chỉnh kịp thời.

Nhiều nghiên cứu lâm sàng đã chứng minh PSSE hiệu quả vượt trội so với phương pháp tập thông thường hoặc theo dõi không can thiệp: tỉ lệ cải thiện đường cong (góc Cobb) cao hơn, giảm độ xoay thân, giảm triệu chứng đau, tăng sức bền cơ và cải thiện chất lượng cuộc sống. Khi PSSE được áp dụng từ giai đoạn sớm và tuân thủ đều đặn, khả năng ngăn chặn tiến triển đường cong là rất cao.

Một lưu ý quan trọng là quá trình PSSE cần kiên nhẫn và lâu dài. Người tập không nên nóng vội, tăng cường độ đột ngột hay thực hiện động tác quá mạnh. Trước khi tập, cần khởi động nhẹ nhàng để làm ấm cơ và mô mềm. Trong suốt quá trình, cần kiểm tra phản ứng cơ thể như đau, mỏi, căng cơ để điều chỉnh tải. Khi đạt mục tiêu, cần duy trì tập luyện và áp dụng tư thế đã điều chỉnh vào sinh hoạt hàng ngày để không tái phát lệch.

Tối ưu hóa điều trị vẹo cột sống không chỉ là tập luyện mà là quá trình đồng bộ: đánh giá, tập luyện, giáo dục người bệnh — gia đình, kiểm soát tiến triển và duy trì lâu dài. Khi PSSE được thực hiện đúng cách, người bệnh có thể duy trì đường cong ổn định, cải thiện hình thể, giảm đau và nâng cao chất lượng cuộc sống.