Chữa khàn tiếng bằng Đông y: Hiệu quả, an toàn và phù hợp với từng thể bệnh

1. Quan điểm của Đông y về nguyên nhân gây khàn tiếng

Theo quan điểm của Đông y, âm thanh phát ra từ phổi (phế) và gốc của âm thanh nằm ở thận, vì thế dân gian mới có câu “phế vi thanh âm chi môn, thận vi thanh âm chi căn”. Khi phế hoặc thận suy yếu, hoặc khi khí huyết không điều hòa, âm thanh sẽ bị ảnh hưởng, dẫn đến hiện tượng khàn tiếng hoặc mất tiếng.

Khàn tiếng có thể do hai nguyên nhân chính: ngoại cảm và nội thương. Ngoại cảm thường gặp ở những người bị nhiễm lạnh, cảm mạo hoặc phong hàn xâm nhập, khiến phế khí bị nghẽn tắc. Trong khi đó, nội thương chủ yếu xảy ra ở người cơ thể suy nhược, khí huyết hư yếu hoặc thận âm bất túc. Ngoài ra, việc nói to, hét nhiều, hoặc sử dụng giọng quá mức cũng có thể làm tổn thương phế khí.

Vì vậy, Y học cổ truyền nhấn mạnh nguyên tắc điều trị “biện chứng luận trị” – tức là xác định rõ nguyên nhân gây bệnh để chọn phương pháp phù hợp: nếu do ngoại tà thì cần sơ tà, nếu do nội thương thì phải bổ hư, từ đó khôi phục giọng nói tự nhiên.

2. Một số bài thuốc chữa khàn tiếng theo Đông y

Tùy từng thể bệnh, các bài thuốc Y học cổ truyền sẽ có thành phần và công dụng khác nhau.

Khàn tiếng do phong hàn

Người bệnh thường có biểu hiện ho, sốt nhẹ, ngạt mũi, tiếng thở khò khè, rêu lưỡi trắng. Phép trị là sơ tán phong hàn, tuyên thông phế khí.

Bài thuốc: Ma hoàng, trần bì, cát cánh, cam thảo, hạnh nhân, kinh giới, tiền hồ, bối mẫu. Sắc uống mỗi ngày 1 thang, chia làm 3 lần.

Khàn tiếng do phong nhiệt phạm phế

Thường gặp ở người cảm mạo do nóng, có cảm giác đau họng, miệng khô, rêu lưỡi vàng. Cần thanh nhiệt, lợi yết hầu.

Bài thuốc: Cát cánh, chi tử, bối mẫu, hoàng cầm, cam thảo, tang bạch bì, tri mẫu, tiền hồ. Uống ngày 1 thang sau bữa ăn.

Khàn tiếng do đờm nhiệt

Người bệnh khàn giọng, đờm đặc vàng, họng khô, miệng đắng. Cần thanh phế, hóa đờm, lợi hầu họng.

Bài thuốc: Bối mẫu, cát cánh, xương bồ, tri mẫu, cam thảo. Sắc uống chia 3 lần mỗi ngày.

Khàn tiếng do phế táo – tân dịch kém

Người bệnh cảm thấy khô họng, ngứa rát, ho khan, lưỡi đỏ. Cần dưỡng âm, nhuận táo, thanh phế.

Bài thuốc: Tang diệp, mạch môn, tỳ bà diệp, thạch cao, hạnh nhân, a giao, cam thảo.

Khàn tiếng do thận âm hư

Triệu chứng gồm mất tiếng, khô họng, mất ngủ, đau lưng, mỏi gối. Phép trị là tư dưỡng thận âm, ích khí sinh tân.

Bài thuốc: Thục địa, sơn thù, trạch tả, phục linh, đan bì.

Khàn tiếng do phế âm hư

Thường gặp ở người bị ho lâu ngày, mất tiếng. Phải bổ phế, chỉ khái, dưỡng âm.

Bài thuốc: Sinh địa, thục địa, mạch môn, bối mẫu, bạch thược, bách hợp, đương quy, cam thảo.

3. Lưu ý khi chữa khàn tiếng bằng Đông y

TS Lê Xuân Hùng – giảng viên khoa Y học cổ truyền Trường Đại học Lương Thế Vinh cho biết, để đạt được hiệu quả điều trị tốt, người bệnh cần tuân thủ các hướng dẫn sau:

Không tự ý dùng thuốc: Mỗi thể bệnh khác nhau cần bài thuốc riêng. Việc tự dùng thuốc có thể khiến bệnh nặng hơn hoặc gây phản ứng phụ.

Mua thuốc ở cơ sở uy tín: Dược liệu cần đảm bảo chất lượng, tránh tình trạng thuốc kém hoặc pha tạp.

Tuân thủ chỉ định thầy thuốc: Các vị thuốc Đông y được phối hợp dựa trên nguyên lý tương sinh – tương khắc, do đó không nên tự thay đổi liều lượng.

Giữ giọng và nghỉ ngơi hợp lý: Trong quá trình điều trị, nên hạn chế nói to, tránh la hét và giữ ấm vùng cổ họng.

Bổ sung dinh dưỡng, uống nhiều nước: Ăn nhiều rau xanh, trái cây, tránh thức ăn cay nóng, chiên rán.

Chữa khàn tiếng bằng Đông y không chỉ giúp cải thiện triệu chứng mà còn tác động đến gốc rễ của bệnh, cân bằng âm dương, điều hòa khí huyết. Phương pháp này đặc biệt phù hợp với những người muốn điều trị lâu dài mà không lo tác dụng phụ. Tuy nhiên, để đạt được kết quả tốt nhất, người bệnh nên được thầy thuốc chẩn đoán chính xác thể bệnh và hướng dẫn dùng thuốc đúng cách.