Đăng tâm thảo – Vị thuốc an thần hiệu quả trong Y học cổ truyền

1. Đặc điểm của cây đăng tâm thảo

Cây đăng tâm thảo, còn được gọi là cỏ bấc đèn, hổ tu thảo hay cây đăng tâm, là loài thực vật thân cỏ sống lâu năm. Cây có thân tròn, cứng, cao trung bình từ 35 cm đến 100 cm, thân nhỏ chỉ khoảng 1–2 mm, có màu xanh nhạt. Cây ít lá, chỉ có bẹ ôm phần gốc thân. Hoa của cây mọc đều, thành vòng, có màu xanh nhạt, khi khô chỉ còn phần xác hoa.

Đăng tâm thảo thuộc họ bấc (Juncaceae), phân bố chủ yếu ở những vùng đồng bằng và ven sông nước. Ở Việt Nam, cây được tìm thấy nhiều tại các tỉnh Ninh Bình, Hưng Yên – những nơi có điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu phù hợp cho cây phát triển.

Về quá trình thu hoạch, người dân thường cắt toàn cây, rạch dọc phần thân để lấy phần lõi bên trong – đây chính là bộ phận được sử dụng làm thuốc. Sau đó, lõi cây được phơi khô và bảo quản nơi khô thoáng, tránh ánh nắng trực tiếp. Trong một số trường hợp, người ta còn chế biến thành đăng tâm thán bằng cách nấu lõi cây trên lửa nhỏ rồi để nguội, giúp tăng hiệu quả dược tính khi dùng làm thuốc.

2. Công dụng của đăng tâm thảo trong Y học cổ truyền

Theo Y học cổ truyền, đăng tâm thảo có vị ngọt, tính hàn, quy vào kinh tâm và phế. Dược liệu này có tác dụng thanh tâm hỏa, lợi tiểu, thanh phế nhiệt, giúp điều hòa khí huyết và an thần.

Một số công dụng nổi bật của cây đăng tâm thảo bao gồm:

• Hỗ trợ điều trị mất ngủ, lo âu, hồi hộp, giúp an thần, dễ ngủ.
• Giúp thanh nhiệt, giải độc, hỗ trợ điều trị sốt do nhiệt.
• Lợi tiểu, giảm bí tiểu, sỏi thận nhẹ.
• Giảm ho, viêm họng, nhờ khả năng thanh phế, tiêu viêm.
• Cầm máu nhẹ khi sử dụng ngoài da.

Nhờ những công năng này, đăng tâm thảo thường được sử dụng trong các bài thuốc kết hợp cùng những vị thuốc khác như cam thảo, mộc thông, hoặc hoạt thạch nhằm tăng hiệu quả điều trị.

3. Một số bài thuốc Y học cổ truyền từ cây đăng tâm thảo

Theo bác sĩ, giảng viên khoa Y học cổ truyền Trường Đại học Lương Thế Vinh – thầy Lê Xuân Hùng cho biết, các bài thuốc dưới đây được ghi nhận trong nhiều tài liệu Y học cổ truyền, tuy nhiên người dùng cần có sự hướng dẫn của thầy thuốc trước khi áp dụng:

Trị mất ngủ: Dùng 2g đăng tâm thảo, sắc với nước và uống thay trà hằng ngày. Kiên trì sử dụng giúp cải thiện giấc ngủ, giảm căng thẳng và an thần.

Cầm máu nhẹ: Giã nát một ít đăng tâm thảo tươi, đắp trực tiếp lên vết thương đang chảy máu. Cách này giúp cầm máu nhanh và giảm sưng viêm tại chỗ.

Chữa viêm họng, nghẹt họng: Chuẩn bị một nắm đăng tâm thảo, hai tấm ngói và một ít muối. Đốt đăng tâm thảo và muối trên ngói, sau đó dùng khói thổi vào miệng nhiều lần trong ngày.

Hỗ trợ điều trị bí tiểu: Sắc 3g đăng tâm thảo cùng cam thảo, mộc thông, hoạt thạch, đương quy tử và mộc tử. Chia nước sắc làm 2–3 lần uống trong ngày để tăng khả năng lợi tiểu, thanh lọc cơ thể.

Đăng tâm thảo là vị thuốc quý trong Y học cổ truyền, có tác dụng thanh nhiệt, lợi tiểu, an thần và hỗ trợ chữa nhiều chứng bệnh thông thường. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả cao và an toàn, người bệnh cần tham khảo ý kiến thầy thuốc trước khi sử dụng. Việc kết hợp đúng liều lượng và cách dùng sẽ giúp phát huy tối đa dược tính của loài cây này, góp phần bảo vệ sức khỏe một cách tự nhiên và bền vững.