• Đại Kiện Trung Thang – Bài thuốc cổ phương ôn trung bổ hư, trị đau bụng dữ dội

• Sơn thù du: Vị thuốc quý bổ can thận, cố tinh trong Đông y

Trong tự nhiên, cây bán hạ bắc thường mọc ở vùng núi phía Bắc, nơi có khí hậu mát mẻ, ẩm ướt. Cây cao khoảng 30–40 cm, thân thảo, lá mọc so le, hình mũi mác. Bộ phận được dùng làm thuốc là thân rễ (củ). Sau khi thu hái, củ phải trải qua quy trình bào chế kỹ lưỡng như tẩm gừng, ngâm nước vo gạo hoặc sao chế để loại bỏ độc tính. Đây là bước cực kỳ quan trọng nhằm đảm bảo hiệu quả và an toàn khi dùng làm thuốc.

Theo Đông y, bán hạ bắc có vị cay, tính ấm, hơi độc, quy vào các kinh Tỳ, Vị và Phế. Vị thuốc này có khả năng hóa đờm, trị ho lâu ngày, ho gà, viêm phế quản mạn tính, đồng thời hỗ trợ long đờm hiệu quả. Ngoài ra, bán hạ bắc còn được biết đến với tác dụng chống nôn, giúp giảm buồn nôn và nôn mửa do rối loạn tiêu hóa hay say tàu xe. Nhiều bài thuốc dân gian và cổ phương còn ghi nhận khả năng an thần, hỗ trợ giấc ngủ, đồng thời cải thiện tình trạng đầy hơi, chướng bụng.

Các nghiên cứu dược lý hiện đại chỉ ra rằng củ bán hạ bắc chứa alkaloid, saponin, flavonoid và tinh bột. Những hoạt chất này có tác dụng kháng viêm, ức chế phản xạ ho, giảm tiết dịch phế quản và ổn định hệ thần kinh trung ương. Chính nhờ vậy, vị thuốc này ngày càng được đánh giá cao, không chỉ trong Đông y mà còn trong xu hướng nghiên cứu y học hiện đại.

Theo chia sẻ của bác sĩ y học cổ truyền, việc sử dụng bán hạ bắc mang lại hiệu quả tốt cho người bệnh đường hô hấp và tiêu hóa. Tuy nhiên, do vị thuốc này có độc tính nên người bệnh tuyệt đối không nên tự ý dùng sống, mà cần phải có sự hướng dẫn của thầy thuốc. Điều này không chỉ giúp phát huy tối đa công dụng, mà còn phòng tránh nguy cơ gây hại cho sức khỏe.

Đặc biệt, theo như các thầy cô giảng dạy ngành y học cổ truyền Trường Đại học Lương Thế Vinh, bán hạ bắc là một vị dược liệu tiêu biểu cho nguyên tắc “hữu độc tắc khứ độc” trong Đông y. Nghĩa là thuốc dù có độc tính nhưng nếu được bào chế đúng cách thì lại trở thành vị thuốc quý, đem lại hiệu quả chữa bệnh vượt trội. Các thầy cô cũng nhấn mạnh rằng người bệnh nên được bắt mạch, kê đơn phù hợp với thể trạng, tránh tự ý sử dụng dẫn đến những tác dụng phụ không mong muốn.

Có thể thấy, bán hạ bắc là một trong những vị thuốc quý trong Đông y, vừa mang giá trị truyền thống vừa được củng cố bằng cơ sở khoa học hiện đại. Với sự hướng dẫn đúng đắn từ bác sĩ và sự nghiên cứu chuyên sâu từ các trường đại học y học cổ truyền, vị thuốc này hứa hẹn sẽ tiếp tục phát huy vai trò quan trọng trong việc chăm sóc và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.