Cây dược liệu rì rì cát và công dụng trong y học cổ truyền

Đặc điểm tổng quan của Rì Rì Cát

Rì rì cát, còn được biết đến dưới tên gọi Rù rì cát, là một loại cây dược liệu có tên khoa học là Rhabdia lycioides C.B.Clarke, cũng được biết đến với tên đồng nghĩa là Rotula aquatica Lour., thuộc họ Vòi voi (Borraginaceae). Cây này có nhiều công dụng trong y học cổ truyền như kích thích ra mồ hôi và tiểu tiện.

Rì rì cát thường là cây bụi nhỏ, có chiều cao dao động từ 1 đến 1,5m, đôi khi có thể cao đến 3m. Cây có cành mảnh, thường bén từ gốc và có lông mịn lan tỏa khắp cành. Lá của cây nhỏ, thường mọc đơn lẻ hoặc tụ họp thành nhiều cặp trên các cành già, có hình dải dẹt, dài khoảng 1,5cm, rộng 6 - 7mm, có lông và gân phụ mờ; cuống lá dài khoảng 1mm.

Cụm hoa thường nằm ở kẽ lá, hình dáng thành chùm rất ngắn, ít hoa, có lá bao bọc ở gốc; hoa thường có 2 - 3 cái không có cuống, màu trắng hồng, đài hình chuông, ống ngắn và có lông, răng hình dải tam giác và phủ nhiều lông. Tràng hoa hình chuông hoặc hình phễu, có ống phình ở họng, 5 cánh thuôn hoặc hình mác tù, dài bằng ống tràng; nhị 5, chỉ nhị gần gốc, nhẵn, bao phấn thụt, nứt ở bên. Quả hạch màu vàng nhạt, lớn bằng hạt đậu, có vỏ cứng.

Toàn cây của rì rì cát được sử dụng trong y học. Rì rì cát chứa các hoạt chất như bauerenol, α-amyrin và β-amyrin.

Tác dụng và công dụng trong y học cổ truyền

Rì rì cát có nhiều tác dụng trong y học cổ truyền:

• Tác dụng chống tạo sỏi đường tiết niệu: Nghiên cứu trên chuột cho thấy rằng sử dụng nước sắc từ cây rì rì cát có thể giảm lượng calci và oxalat trong nước tiểu, có ý nghĩa trong việc ức chế sự tạo thành sỏi.
• Tác dụng ức chế thần kinh: Nghiên cứu cho thấy chuột sau khi uống cao khô từ rì rì cát đã giảm hoạt động.

Rì rì cát không chỉ là một cây dược liệu phổ biến mà còn được sử dụng trong nhiều phương pháp điều trị truyền thống:

• Chữa sốt rét: Toàn cây rì rì cát được sắc lấy nước uống để giúp giảm các triệu chứng của sốt rét. Cách sử dụng này đã được áp dụng lâu đời trong y học cổ truyền ở khu vực này.
• Chữa Trĩ: Rễ của cây được sắc lấy nước uống để chữa trị các vấn đề liên quan đến trĩ. Trong y học cổ truyền ở Ấn Độ, việc sử dụng rễ rì rì cát đã được đề cập đến như một liệu pháp chữa trị hiệu quả cho bệnh trĩ.
• Đối phó với sỏi bàng quang: Nước sắc từ rễ rì rì cát được sử dụng để giúp giảm các vấn đề liên quan đến sỏi bàng quang. Trong các phương pháp y học dân gian tại Ấn Độ, nước sắc từ rễ cây này được coi là một liệu pháp đáng tin cậy cho việc làm giảm sỏi bàng quang.
• Điều trị bệnh hoa liễu: Nước sắc từ rì rì cát được sử dụng trong y học cổ truyền ở Ấn Độ như một liệu pháp để giúp làm giảm các triệu chứng của bệnh hoa liễu.

Trong các nghiên cứu và thực tiễn y học dân gian, rì rì cát đã được sử dụng rộng rãi với hi vọng có thể đem lại lợi ích trong việc điều trị những vấn đề sức khỏe trên. Tuy nhiên giảng viên công tác tại khoa Y học cổ truyền, Trường Đại học Lương Thế Vinh lưu ý, việc sử dụng cây dược liệu này cần phải được thực hiện dưới sự hướng dẫn và giám sát của các chuyên gia y học để đảm bảo an toàn và hiệu quả tối đa.