Cây thì là và những công dụng tuyệt vời trong Y học cổ truyền

Thì là có tên khoa học là Anethum graveolens, thuộc họ Hoa tán (Apiaceae), có nguồn gốc từ khu vực Địa Trung Hải và Nam Á. Cây có lá nhỏ, mảnh, màu xanh nhạt, mang hương thơm đặc trưng. Ngoài việc dùng làm gia vị trong ẩm thực, thì là còn được xem là dược liệu tự nhiên được sử dụng phổ biến trong cả Y học cổ truyền và dược lý hiện đại.

Theo y học cổ truyền, cây thì là có vị cay, ngọt, tính ấm, vào các kinh Tỳ, Vị và Thận. Loại rau này có tác dụng tiêu trướng, bổ thận, mạnh tỳ, điều hòa khí huyết, lợi sữa và chỉ thống.

Lá thì là thường được dùng để hỗ trợ tiêu hóa, giảm đầy bụng, đau bụng, tiểu tiện khó, viêm thận hoặc viêm bàng quang.

Quả thì là có tác dụng tương tự tiểu hồi hương, giúp giảm đau bụng kinh, kích thích tiêu hóa, lợi tiểu và tăng tiết sữa cho phụ nữ sau sinh.

Ngoài ra, thì là còn được dùng chữa các chứng như huyết áp cao, xơ vữa động mạch, đau răng, nôn mửa và xơ cứng động mạch não.

Nhờ những công năng này, trong Y học cổ truyền, thì là được xếp vào nhóm vị thuốc vừa có tác dụng chữa bệnh, vừa giúp bồi bổ cơ thể.

Y học hiện đại cũng đã chứng minh nhiều lợi ích của cây thì là:

• Kích thích tiết sữa: Thành phần trong thì là hoạt động tương tự hormone estrogen, giúp tăng tiết sữa cho phụ nữ sau sinh.
• Giảm quấy khóc ở trẻ sơ sinh: Dầu chiết xuất từ hạt thì là giúp giảm hội chứng quấy khóc và cải thiện tiêu hóa cho trẻ.
• Tốt cho hệ hô hấp: Thì là chứa vitamin C và tinh dầu tự nhiên giúp long đờm, giảm đau họng, hỗ trợ điều trị viêm phế quản, cảm cúm.
• Giảm đau bụng kinh: Các nghiên cứu tại Iran cho thấy, tinh chất thì là kết hợp vitamin E giúp giảm đau bụng kinh hiệu quả hơn thuốc giảm đau thông thường.
• Hỗ trợ làm lành vết thương: Tinh dầu thì là có đặc tính kháng khuẩn và làm liền da, thường được dùng trong các bài thuốc dân gian để chữa vết cắn, đốt hoặc mụn nhọt.
• Tăng cường xương khớp: Nhờ chứa nhiều canxi, kali và magie, thì là giúp củng cố hệ xương và ngăn ngừa loãng xương.
• Giảm đường huyết và kháng viêm: Tinh dầu eugenol và polyacetylen trong thì là có tác dụng giảm insulin, kháng khuẩn và ức chế viêm hiệu quả.

Bác sĩ – giảng viên Nguyễn Thị Thanh Mai hiện đang công tác tại Trường Đại học Lương Thế Vinh chia sẻ, cây thì là được sử dụng linh hoạt trong nhiều bài thuốc của Y học cổ truyền:

• Chữa rối loạn tiêu hóa: Ăn lá thì là nấu chín hằng ngày hoặc cho trẻ uống 1–2 muỗng nước sắc thì là giúp dễ tiêu và ngủ ngon.
• Chữa đau khớp: Dùng lá thì là nấu với dầu vừng, thoa lên vùng khớp bị sưng đau giúp giảm viêm và giảm đau hiệu quả.
• Trị đầy bụng, khó tiêu: Sắc 10g hạt thì là lấy nước uống mỗi ngày.
• Giúp lợi sữa: Sắc 10g hạt thì là, chia làm 2–3 lần uống trong ngày cho phụ nữ sau sinh.
• Chữa viêm họng và ho có đờm: Hãm 60g hạt thì là với nước sôi, pha cùng mật ong, chia uống 3 lần trong ngày.
• Trị mụn nhọt: Giã lá thì là tươi đắp lên vùng sưng viêm, có thể trộn với bột nghệ để tăng khả năng làm lành da.

Mặc dù được xem là một dược liệu an toàn và lành tính, nhưng việc sử dụng cây thì là cũng cần có sự thận trọng nhất định. Với phụ nữ mang thai, việc dùng quá nhiều thì là có thể gây kích thích tử cung, dẫn đến những ảnh hưởng không mong muốn cho thai kỳ. Bên cạnh đó, người đang sử dụng các loại thuốc tránh thai hoặc thuốc có chứa estrogen cũng nên hạn chế dùng vì có thể xảy ra tương tác làm giảm hiệu quả của thuốc. Đặc biệt, trước khi áp dụng bất kỳ bài thuốc dân gian nào từ cây thì là, người dùng nên tham khảo ý kiến của các thầy thuốc Y học cổ truyền để được hướng dẫn liều lượng và cách dùng phù hợp, tránh các tác dụng phụ không đáng có.