Cây Xáo tam thân – Vị thuốc đông y quý trong điều trị ung thư và bệnh về gan

Loại cây này được coi là một trong những "thần dược" hiếm có và trên thị trường, nó đang trở nên khan hiếm đến nỗi nhiều người phải chi trả một số tiền lớn nhưng vẫn khó săn đón được.

Hãy cùng Giảng viên trường Cao đẳng Y dược Pasteur tìm hiểu về những công dụng đặc biệt của cây Xáo tam thân qua bài viết dưới đây.

1. Đặc điểm chung cây xáo tam thân

Tên gọi khác:  Đơn diệp đẳng thích, cây thần xạ hay cây thuốc mọi,

Tên khoa học: Paramignya trimera – thuộc họ Cam (Rutaceae).

Hình ảnh của cây xáo tam phân

1.1.Mô tả thực vật:

Cây Xáo tam thân thuộc loại thân bụi cây gỗ, có hình dạng dây leo và đạt chiều dài từ 5 mét trở lên. Thân cây có đường kính từ 8 - 12 cm, với vỏ màu nâu vàng. Trên thân và cành cây mọc nhiều gai nhọn.

Lá cây mọc đơn, hình thuôn hẹp, mép lá cong xuống dưới. Phiến lá dày, mặt trên có màu xanh đậm, trong khi mặt dưới màu nhạt hơn, và mỗi lá có gai.

Cây xáo tam thân hiếm khi ra hoa.

Rễ cây có màu sắc đậm hơn so với thân, và phần gỗ của thân thường cứng hơn so với rễ.

Tất cả các bộ phận của cây đều chứa tinh dầu mùi thơm dịu, đặc biệt là ở phần rễ.

1.2. Phân bố, sinh trưởng:

Cây Xáo tam thân chủ yếu phân bố ở vùng Nam Trung Bộ tại Việt Nam, đặc biệt là tại các tỉnh Khánh Hòa, Ninh Thuận và Phú Yên. Những vùng này được xem là có điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của loài cây này. Cây xáo tam thân có khả năng phát triển tự nhiên mà không cần sự chăm sóc đặc biệt. Trong thời gian gần đây, đã có sự chú trọng vào việc phát triển cây xáo tam thân theo hướng chuyên nghiệp để phục vụ ngành sản xuất dược phẩm.

2.Bộ phận dùng, thu hái, chế biến

- Bộ phận được là Rễ của cây

- Thu hái: Dược liệu được thu hái quanh năm,

- Chế biến: Đào toàn bộ rễ và gốc cây đem chặt bỏ cành và dùng rễ cây rửa sạch, thái lát mỏng và phơi khô làm thuốc.

3.Thành phần hóa học:

- Hầu hết các bộ phận của cây xáo tam thân chứa ít nhiều tinh dầu, với phần rễ là nơi tập trung hàm lượng tinh dầu cao nhất. Phần này thường được sử dụng để chế biến thành các bài thuốc.

-Rễ cây Xáo tam thân chứa nhiều thành phần hóa học có lợi cho sức khỏe con người, bao gồm flavonoid, coumarin, alcaloid, saponin, và triterpenoid. Các chất này đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp các tác động có thể hỗ trợ trong điều trị và bảo vệ sức khỏe.

Hình ảnh Rễ của cây Xáo tam thân

4.Tác dụng – Công dụng của Xáo tam phân

Nói chung, tuy chưa có nhiều nghiên cứu chứng minh hiệu quả của xáo tam phân trên cơ thể người, nhưng thông qua các thử nghiệm trên động vật, đã thu được các kết quả đáng chú ý sau:

1.Hạ men gan:

Theo một thí nghiệm trên chuột bạch, xáo tam phân có khả năng ngăn chặn yếu tố gây viêm gan, giúp điều hòa men gan và kìm hãm phát triển của tế bào ung thư gan dạng Hep-G2.

2.Hỗ trợ phòng ngừa ung thư:

Các thành phần trong xáo tam phân có khả năng ngăn chặn sự sản sinh của tế bào ung thư gan, đại tràng, và vú.

Thành phần giàu chất chống oxy hóa giúp ngăn chặn hoạt động của tế bào gây ung thư, và xáo tam phân được sử dụng trong điều chế methanol, điều trị ung thư.

Cây Xáo tam thân phòng ngừa và hỗ trợ được bệnh ung thư vú.

3.Chống ung thư tuyến tụy:

Theo Bác sĩ y học cổ truyền Trường Đại Học Lương Thế Vinh  Rễ cây xáo tam phân có hoạt tính gây độc tế bào mạnh và chống tế bào ung thư tuyến tụy, có tiềm năng trong sản xuất thuốc điều trị ung thư tuyến tụy.

4.Tác dụng kháng khuẩn và chống viêm:

Một nghiên cứu tại Viện Khoa học và công nghệ Việt Nam, Đại học Wonkwang Hàn Quốc, chứng minh rằng cây xáo tam thân có hoạt động chống viêm.

Tinh dầu xáo tam thân có đặc tính kháng khuẩn, kháng virus, chống viêm và chống co thắt. Đặc biệt, nó ức chế mạnh nhất đối với nấm Candida và tụ cầu vàng.

5.Hỗ trợ chữa trị các bệnh liên quan đến gan:

Xáo tam phân được sử dụng để hỗ trợ điều trị xơ gan cổ trướng, tăng cường chức năng gan, cũng như có lợi cho quá trình ăn, ngủ và sản phụ mới sinh.

Đối với nhiều loại ung thư như ruột kết, buồng trứng, gan, cổ tử cung, vú, xáo tam phân được xem là một vị thuốc có hiệu quả.

6 Công dụng kháng khuẩn, kháng virus, kháng viêm và chống co thắt của tinh dầu lá:

Theo một nghiên cứu mới của VAST, coumarin trong xáo tam phân được chứng minh có tính kháng viêm, hỗ trợ ngăn chặn và điều trị các bệnh lý liên quan đến hệ thần kinh.

Ngoài ra, hàm lượng tinh dầu trong xáo tam phân có khả năng kìm hãm hoạt động của virus và tham gia vào khả năng kháng khuẩn, ngăn chặn nấm sinh dục Candida và tụ cầu vàng. đồng thời giúp phòng tránh tình trạng viêm nhiễm.

Tổng hợp từ những kết quả nghiên cứu và ứng dụng trong điều trị bệnh, cây xáo tam thân được sử dụng để hỗ trợ điều trị xơ gan cổ trướng, tăng cường chức năng gan, cải thiện giấc ngủ, và đặc biệt là có lợi cho phụ nữ mới sinh.

Đây cũng được coi là một vị thuốc hỗ trợ hiệu quả cho những người mắc các loại ung thư: như ung thư đại tràng, ung thư gan, u nang buồng trứng, u xơ cổ tử cung và ung thư vú.

5. Cách dùng vị thuốc xáo tam thân

Để đạt được lợi ích tối đa từ rễ cây xáo tam thân, quy trình sơ chế bao gồm việc sao vàng hạ thổ, sau đó sử dụng theo hai phương pháp chính: sắc lấy nước uống và ngâm rượu

1.Sắc lấy nước uống

Dược liệu được thái nhỏ và sao vàng, hạ thổ trong khoảng 15-20 phút.

- Sắc lần 1: Dùng 100g rễ cây xáo tam thân tươi hoặc 50g rễ cây đã sấy khô, sắc trong 2 lít nước đến khi còn khoảng 1 lít nước thuốc. Nước thuốc nên uống khi ấm, và cần bảo quản trong bình thủy tinh, không để nước thuốc lạnh và không để trong tủ lạnh.

- Sắc lần 2: Sau khi sử dụng nước thuốc lần 1, tiếp tục sắc lấy nước thuốc lần 2 bằng cách sử dụng 100g dược liệu đã sắc ở lần 1, thêm 1,5 lít nước sắc đến khi còn khoảng 1 lít, và tiếp tục dùng nước thuốc như trên.

* Lưu ý: Đối với người bệnh yếu, có tiền sử tim mạch, nên bắt đầu với liều lượng thấp trong 3-5 ngày đầu, sau đó nâng liều dùng lên theo hướng dẫn.

    Cây xáo tam thân dùng sắc lấy nước uống để điều trị một số bệnh lý

2. Ngâm rượu

Ngoài việc sử dụng phương pháp sắc lấy nước uống, ngâm dược liệu với rượu cũng là một trong những cách chế biến thuốc phổ biến trong dân gian:

- Dùng khoảng 1kg rễ cây xáo tam thân đã thái mỏng và 3 lít rượu trắng.

- Sao vàng, hạ thổ rễ cây, rồi ngâm trong 3 lít rượu trắng 40 độ, khoảng 1 tháng là có thể sử dụng.

Rượu xáo tam phân có màu vàng tươi, mùi thơm nhẹ, vị đắng.

Dùng 2 lần mỗi ngày, mỗi lần khoảng 1 ly nhỏ trong bữa ăn.

Rượu có công dụng kích thích ăn uống, bồi bổ sức khỏe, tăng cường chức năng hệ tiêu hóa và hỗ trợ điều trị bệnh ung thư một cách hiệu quả.

6.Những lưu ý khi sử dụng

Mặc dù Xáo tam phân mang lại nhiều lợi ích cho cơ thể và có hiệu quả trong việc phòng và điều trị bệnh, nhưng điều này không có nghĩa là bạn có thể lạm dụng mà không tuân thủ một số quy tắc an toàn. Những lưu ý quan trọng cần chú ý sau:

- Trước khi bắt đầu bất kỳ liệu pháp nào từ Xáo tam phân, bạn nên thăm bác sĩ và tìm kiếm tư vấn chuyên nghiệp để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

- Đối với những người có tình trạng sức khỏe yếu, quyết định về liều lượng sử dụng Xáo tam phân cần được điều chỉnh linh hoạt. Trong giai đoạn đầu (từ 3 đến 5 ngày), liều lượng nên ở mức thấp để giúp cơ thể dễ dàng thích nghi.

- Những người có bệnh lý liên quan đến tim mạch hoặc tỳ vị không ổn định cần thận trọng khi sử dụng Xáo tam phân.

- Trong quá trình điều trị bệnh và sử dụng thuốc đặc biệt, không nên tự y áp dụng Xáo tam phân mà không có sự tư vấn của bác sĩ. Nếu có bất kỳ tương tác nào giữa Xáo tam phân và thuốc, bạn nên ngưng sử dụng và tham khảo ý kiến của bác sĩ.

Xáo tam phân, một loại cây dược liệu quý được xem như "thần dược," đã phát triển mạnh mẽ tại khu vực Nam Trung Bộ ở Việt Nam. Nhiều nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng loài thực vật này có khả năng hỗ trợ điều trị ung thư và giảm men gan. Có nhiều trường hợp bệnh nhân kết hợp sử dụng xáo tam phân với các phương pháp điều trị khác, và kết quả là bệnh tình đã giảm và sức khỏe được cải thiện.

Tuy nhiên, hiện nay, xáo tam phân trở nên khá hiếm và có giá thành cao, làm cho không nhiều người có điều kiện tiếp cận và sử dụng. Dược liệu này được coi là an toàn và không gây độc tính khi sử dụng ở liều thấp. Tuy vậy, để đảm bảo hiệu quả điều trị và an toàn, người bệnh cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng, đặc biệt là những người mắc các bệnh lý mãn tính như đái tháo đường, tăng huyết áp, vv. Trước khi áp dụng bất kỳ bài thuốc nào từ xáo tam phân, việc thăm khám và tư vấn của bác sĩ là quan trọng để đảm bảo an toàn và đạt được hiệu quả trong quá trình chữa trị./.

Top of Form

DsCKI. Nguyễn Quốc Trung