Cây bình bát, loài cây quen thuộc vùng nông thôn, không chỉ cho quả ngọt mát mà còn là vị thuốc quý trong Đông y. Nhiều bộ phận của cây được dùng chữa bệnh, mang lại lợi ích thiết thực cho sức khỏe con người.
Cây bình bát, loài cây quen thuộc vùng nông thôn, không chỉ cho quả ngọt mát mà còn là vị thuốc quý trong Đông y. Nhiều bộ phận của cây được dùng chữa bệnh, mang lại lợi ích thiết thực cho sức khỏe con người.
Cây bình bát, còn gọi là mãng cầu ta hay na xiêm, là loài cây mọc phổ biến ở vùng quê Việt Nam. Với dáng cây nhỏ, lá xanh bóng và quả tròn gai mềm, bình bát thường được trồng để lấy quả ăn hoặc làm thuốc. Không chỉ quen thuộc trong đời sống hằng ngày, loại cây này từ lâu đã được ghi nhận trong nhiều tài liệu Đông y với những công dụng chữa bệnh an toàn và hiệu quả.
Theo y học cổ truyền, cây bình bát có vị ngọt, hơi chua, tính mát, được sử dụng để thanh nhiệt, giải độc, bổ dưỡng cơ thể. Quả bình bát chín có thể ăn trực tiếp giúp giải khát, cung cấp năng lượng và hỗ trợ tiêu hóa. Trong khi đó, lá bình bát thường được dùng để nấu nước tắm trị rôm sảy, mẩn ngứa cho trẻ em. Hạt bình bát có tác dụng diệt chấy rận, tuy nhiên do chứa độc tính nên cần thận trọng khi sử dụng. Vỏ thân và rễ cây còn được dùng trong một số bài thuốc dân gian trị đau bụng, sốt rét hoặc cảm cúm.
Ngày nay, nhiều nghiên cứu hiện đại cũng cho thấy trong cây bình bát chứa các hợp chất chống oxy hóa, vitamin và khoáng chất có lợi cho sức khỏe. Đặc biệt, hoạt chất từ lá và hạt cây được cho là có khả năng kháng khuẩn, chống viêm và hỗ trợ điều hòa đường huyết. Chính vì vậy, cây bình bát ngày càng được quan tâm nhiều hơn trong xu hướng kết hợp y học cổ truyền với nghiên cứu khoa học.
Dù mang lại nhiều lợi ích, người bệnh không nên tự ý lạm dụng các bài thuốc từ bình bát. Việc sử dụng cần có sự tư vấn và hướng dẫn của bác sĩ y học cổ truyền để đảm bảo an toàn, đặc biệt khi dùng hạt hoặc vỏ cây vốn chứa một số độc tính tự nhiên. Điều này giúp tận dụng được giá trị của dược liệu mà vẫn tránh được những rủi ro không mong muốn.
Theo như các thầy cô giảng dạy ngành Y học cổ truyền Trường Đại học Lương Thế Vinh, cây bình bát khi kết hợp với một số thảo dược khác như lá nhãn, lá bưởi hoặc cỏ mần trầu có thể nâng cao hiệu quả trong việc thanh nhiệt, giải độc và điều hòa cơ thể. Đây là minh chứng cho tính toàn diện trong triết lý phối hợp nhiều vị thuốc của Đông y, nhằm mang đến hiệu quả chữa bệnh tối ưu.
Trong đời sống, cây bình bát còn là nguồn thực phẩm bổ dưỡng. Quả bình bát chín giàu vitamin C, chất xơ, có thể ăn tươi hoặc chế biến thành sinh tố, mứt, rượu ngâm. Lá cây ngoài công dụng làm thuốc còn được dùng làm trà uống mát, hỗ trợ hệ tiêu hóa và giúp ngủ ngon. Việc kết hợp giá trị dinh dưỡng với dược tính khiến loài cây này càng trở nên gắn bó với đời sống của người dân Việt Nam.
Có thể thấy, cây bình bát không chỉ là loại cây ăn quả quen thuộc mà còn là vị thuốc quý trong Đông y. Việc sử dụng đúng cách dưới sự hướng dẫn của chuyên gia sẽ mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, đồng thời góp phần bảo tồn những tri thức y học dân gian quý báu.