• Cây kha tử – Dược liệu quý trong Đông y giúp trị viêm họng hiệu quả

• Công dụng của sa sâm trong Đông y và sức khỏe đời sống

Đặc điểm và mô tả cây bồ hòn

Cây bồ hòn là cây thân gỗ cao khoảng 10–20m, tán lá rộng, hoa nhỏ màu trắng. Quả bồ hòn hình cầu, vỏ cứng màu vàng nâu, chứa hạt đen bóng bên trong. Vỏ quả khi đun với nước tiết ra chất saponin có khả năng tạo bọt, kháng khuẩn mạnh, từ lâu được người dân dùng thay thế xà phòng.

Trong Đông y, bồ hòn được ghi nhận có vị đắng, tính ôn, hơi độc, tác dụng long đờm, tiêu viêm, diệt khuẩn và tẩy giun sán. Không chỉ quả, mà rễ và hạt của bồ hòn cũng được tận dụng làm thuốc chữa bệnh.

Công dụng của cây bồ hòn trong Đông y

Hỗ trợ điều trị ho, hen suyễn nhẹ: Vỏ quả bồ hòn sắc nước uống giúp long đờm, giảm ho, hỗ trợ thông khí phế quản. Đây là một trong những bài thuốc dân gian được lưu truyền từ lâu.

Kháng viêm, tiêu độc: Nhờ tính sát khuẩn, bồ hòn có tác dụng làm giảm sưng viêm, được dùng ngoài để rửa vết thương, chữa mụn nhọt và viêm da.

Tẩy giun sán: Nhiều tài liệu Đông y cho biết hạt và rễ cây bồ hòn có khả năng tẩy giun đường ruột. Tuy nhiên, vị thuốc này có độc tính nhẹ nên phải dùng đúng liều lượng.

Chăm sóc tóc và da đầu:Nước nấu từ quả bồ hòn giúp gội đầu sạch gàu, giảm ngứa và mang lại mái tóc mềm mượt tự nhiên.

Ứng dụng trong sinh hoạt: Ngoài công dụng chữa bệnh, nước bồ hòn còn được sử dụng để giặt quần áo, rửa bát đĩa, vừa an toàn vừa thân thiện môi trường.

Một số bài thuốc dân gian từ cây bồ hòn

Trị ho có đờm: 3–5g vỏ quả bồ hòn khô, sắc với 300ml nước, chia 2 lần uống trong ngày.

Trị viêm da, mụn nhọt: Nấu quả bồ hòn lấy nước rửa vùng da tổn thương mỗi ngày.

Chữa đau răng: Vỏ quả bồ hòn phơi khô, tán bột mịn, chấm trực tiếp vào vùng viêm nhiễm để giảm đau, sát khuẩn.

Trị gàu: Nấu 5–7 quả bồ hòn với 1 lít nước, để ấm rồi gội đầu 2–3 lần/tuần.

Theo chia sẻ từ bác sĩ y học cổ truyền, bồ hòn là vị thuốc có nhiều công dụng nhưng cần dùng cẩn trọng vì chứa chất gây kích ứng nếu lạm dụng. Người bệnh tuyệt đối không tự ý tăng liều hoặc kéo dài thời gian uống mà không có chỉ dẫn.

Bên cạnh đó, theo như các thầy cô giảng dạy ngành y học cổ truyền Trường Đại học Lương Thế Vinh, bồ hòn là minh chứng cho giá trị “gần gũi mà hữu dụng” của thảo dược Việt Nam. Khi kết hợp nghiên cứu khoa học hiện đại với kinh nghiệm dân gian, cây bồ hòn không chỉ giúp chăm sóc sức khỏe cộng đồng mà còn góp phần bảo tồn tri thức y học cổ truyền.

Lưu ý khi sử dụng cây bồ hòn

Không dùng liều cao vì dễ gây nôn, tiêu chảy hoặc ngộ độc.

Phụ nữ có thai, trẻ em và người đang dùng thuốc điều trị bệnh mạn tính cần tham khảo ý kiến thầy thuốc.

Khi dùng ngoài da, nên thử trước trên vùng nhỏ để tránh kích ứng.

Cây bồ hòn trong Đông y là vị thuốc dân gian quý với công dụng trị ho, tiêu đờm, kháng viêm và chăm sóc tóc. Tuy nhiên, người dùng cần thận trọng về liều lượng và cách dùng để đảm bảo an toàn. Với sự quan tâm của các chuyên gia và giảng viên ngành y học cổ truyền, bồ hòn hứa hẹn sẽ tiếp tục được nghiên cứu và ứng dụng nhiều hơn trong thực tiễn.