Ngũ tích tán – Bài thuốc Đông y kinh điển trị ngũ tích hiệu quả

Bài thuốc có tác dụng tiêu trừ “ngũ tích”, gồm tích hàn, tích thực, khí tích, huyết tích và đàm tích. Với sự phối ngũ tinh tế, Ngũ tích tán trở thành lựa chọn hữu hiệu trong lâm sàng, đặc biệt ở những trường hợp bệnh nhân vừa mắc nội thương, vừa bị ngoại cảm hàn thấp.

Thành phần

Ngũ tích tán được cấu tạo từ nhiều vị thuốc ôn trung, giải biểu, hành khí, hoạt huyết và hóa đàm:

• Bạch chỉ, Xuyên khung, Cam thảo (chích), Phục linh, Đương quy, Nhục quế, Bạch thược, Bán hạ, Trần bì, Chỉ xác, Ma hoàng, Kiết cánh, Hậu phác, Thương truật, Can khương.

Tùy tình trạng người bệnh, Bác sĩ Đông y sẽ điều chỉnh liều lượng để phù hợp.

Cách dùng

Truyền thống, bài thuốc thường được tán bột, mỗi lần dùng khoảng 12 gam, thêm gừng tươi sắc uống. Hiện nay, Ngũ tích tán phổ biến ở dạng thuốc thang, sắc uống chia 2 lần trong ngày, liều lượng linh hoạt tùy mức độ bệnh.

Công dụng

Ngũ tích tán có ba công dụng chính:

• Ôn trung tán hàn.

• Phát biểu giải cảm.

• Tiêu trừ các loại tích trệ (hàn, thực, khí, huyết, đàm).

Chỉ định

Bài thuốc thường dùng cho những bệnh nhân có biểu hiện:

• Đau đầu, đau mỏi toàn thân, sợ lạnh, sốt nhẹ.

• Bụng đầy trướng, đau bụng, nôn mửa, ăn uống kém.

• Phụ nữ đau bụng kinh do huyết ứ.

Giải thích cơ chế

Theo y lý cổ truyền, sự hiệu quả của Ngũ tích tán đến từ sự phối hợp khéo léo của từng nhóm dược liệu:

• Ma hoàng, Bạch chỉ: phát hãn, giải biểu, trừ phong hàn.

• Can khương, Nhục quế: ôn trung, tán hàn, trị hàn tích.

• Chỉ xác, Hậu phác, Trần bì: hành khí, tiêu trệ, trừ bĩ mãn.

• Đương quy, Xuyên khung, Bạch thược: hoạt huyết, hóa ứ, trị huyết tích.

• Thương truật, Bán hạ, Phục linh: táo thấp, hóa đàm, kiện tỳ, trừ đàm tích.

• Cam thảo: hòa trung, điều hòa các vị thuốc, giảm tính mãnh liệt.

Nhờ đó, bài thuốc không chỉ giải quyết triệu chứng bên ngoài mà còn xử lý căn nguyên bên trong, vừa trị biểu vừa trị lý.

Theo Tiến sĩ Nguyễn Xuân Xã, giảng viên Y học cổ truyền Trường Đại học Lương Thế Vinh: “Ngũ tích tán là bài thuốc điển hình trong Đông y với giá trị ứng dụng cao. Sự kết hợp chặt chẽ giữa các vị thuốc ôn trung, hành khí và hoạt huyết giúp bệnh nhân không chỉ thoát khỏi các chứng tích trệ mà còn nâng cao chính khí, cải thiện sức đề kháng. Đặc biệt, ở những ca bệnh phức tạp như đau bụng kinh do huyết ứ hay rối loạn tiêu hóa do hàn thấp, Ngũ tích tán cho thấy hiệu quả rõ rệt”.

Ngũ tích tán là phương thuốc Đông y kinh điển, vừa có tác dụng ôn trung tán hàn, vừa tiêu trừ ngũ tích, lại hỗ trợ điều hòa khí huyết và tạng phủ. Với sự gia giảm linh hoạt, bài thuốc được ứng dụng rộng rãi trong thực tiễn lâm sàng và vẫn giữ nguyên giá trị trong y học hiện đại. Đây là minh chứng cho trí tuệ phối ngũ dược liệu của cổ nhân, tiếp tục được các Bác sĩ Y học cổ truyền kế thừa và phát huy.