• Tầm gửi gạo – Vị thuốc dân gian chữa bách bệnh trong Y học cổ truyền

• Rau ngải cứu: Từ món ăn quen thuộc tới vị thuốc chữa bệnh đa dụng

Cây bách bộ là một loại dây leo quen thuộc, mọc hoang ở nhiều vùng núi nước ta. Từ lâu, dân gian đã biết sử dụng rễ bách bộ như một vị thuốc chữa bệnh, đặc biệt là các chứng ho lâu ngày, viêm phế quản, lao phổi kèm theo nhiều đờm. Không chỉ vậy, bách bộ còn được ghi nhận trong nhiều tài liệu y học cổ truyền với công dụng trừ giun, an thần và giảm đau. Các bác sĩ y học cổ truyền thường đánh giá bách bộ là một vị thuốc an toàn, lành tính và dễ sử dụng.

Theo các thầy cô giảng dạy ngành Y học cổ truyền Trường Đại học Lương Thế Vinh, cây bách bộ có vị ngọt hơi đắng, tính bình, quy vào kinh phế và đại tràng. Với đặc tính này, bách bộ phát huy hiệu quả tốt trong việc chỉ khái (giảm ho), hóa đờm (làm loãng và đẩy đờm ra ngoài), đồng thời sát trùng nhẹ. Vì thế, từ xưa đến nay, nhiều bài thuốc trị ho dân gian đều có sự góp mặt của dược liệu này.

Một trong những công dụng nổi bật nhất của bách bộ là hỗ trợ điều trị các bệnh hô hấp. Người bị ho khan, ho gió, ho lâu ngày không khỏi thường dùng rễ bách bộ sắc uống để làm dịu cơn ho. Với những trường hợp viêm phế quản mạn tính, bách bộ giúp giảm viêm, làm long đờm và cải thiện chức năng hô hấp. Ngoài ra, dược liệu này còn được sử dụng trong các bài thuốc trị lao phổi kèm ho ra máu nhờ tác dụng kháng khuẩn, kháng viêm và cầm máu nhẹ.

Không chỉ tốt cho hệ hô hấp, bách bộ còn có công dụng trừ giun sán. Trong Đông y, rễ bách bộ chứa hoạt chất có khả năng làm tê liệt hệ thần kinh của giun, giúp đào thải chúng ra ngoài cơ thể. Người dân nhiều vùng núi thường dùng bách bộ sắc nước uống để trị giun kim, giun đũa, đặc biệt là ở trẻ nhỏ. Đây được xem là phương pháp tự nhiên, ít tác dụng phụ so với một số loại thuốc tây.

Ngoài ra, bách bộ còn được biết đến với tác dụng an thần và giảm đau. Người bị mất ngủ, lo âu có thể dùng bách bộ kết hợp với một số thảo dược khác như lạc tiên, tâm sen để hãm trà uống, giúp tinh thần thư giãn và dễ ngủ hơn. Đồng thời, rễ bách bộ tươi giã nát đắp ngoài da còn giúp giảm đau nhức xương khớp, sưng viêm nhẹ.

Các bài thuốc phổ biến từ bách bộ thường được áp dụng như: sắc 10–15g rễ bách bộ khô với cam thảo và gừng tươi để trị ho lâu ngày; hoặc hãm nước uống hằng ngày để hỗ trợ điều hòa hô hấp. Tuy nhiên, theo khuyến cáo của các bác sĩ y học cổ truyền, bách bộ có chứa một số hoạt chất mạnh, nếu dùng quá liều có thể gây buồn nôn, chóng mặt. Vì vậy, người bệnh cần dùng đúng lượng, có sự tư vấn từ thầy thuốc, tránh lạm dụng.

Theo các thầy cô giảng dạy ngành Y học cổ truyền Trường Đại học Lương Thế Vinh, bách bộ là minh chứng rõ ràng cho giá trị y học cổ truyền trong việc chăm sóc sức khỏe hô hấp. Trong bối cảnh các bệnh về đường hô hấp ngày càng phổ biến, việc sử dụng dược liệu tự nhiên, an toàn như bách bộ là một giải pháp hữu ích, vừa hỗ trợ điều trị, vừa phòng ngừa bệnh tật.

Cây bách bộ không chỉ là một loài dây leo hoang dã mà còn là vị thuốc quý trong Đông y. Với tác dụng trị ho, long đờm, trừ giun và an thần, bách bộ đã gắn bó với đời sống và sức khỏe người Việt qua nhiều thế hệ. Khi được sử dụng đúng cách và dưới sự hướng dẫn của bác sĩ y học cổ truyền, bách bộ sẽ phát huy tối đa công dụng, góp phần bảo vệ và nâng cao sức khỏe cộng đồng theo phương pháp tự nhiên, an toàn và bền vững.