Rau ngải cứu, loại cây thân thảo quen thuộc với người dân Việt, không chỉ góp mặt trong nhiều món ăn truyền thống mà còn được biết đến như một vị thuốc quý giá trong y học cổ truyền. Loại cây này mang lại vô vàn lợi ích sức khỏe đã được kiểm chứng qua nhiều thế hệ.
Đặc điểm và công dụng chữa bệnh
Ngải cứu là một loại cây lâu năm thuộc họ cúc. Lá cây có màu xanh đậm ở mặt trên, trong khi mặt dưới phủ một lớp lông tơ màu trắng, tạo nên vẻ ngoài đặc trưng. Tại Việt Nam, cây ngải cứu mọc hoang dại ở nhiều nơi, đặc biệt là các tỉnh miền núi phía Bắc, và thường được thu hoạch vào khoảng tháng 6 hàng năm.
Các thầy thuốc Đông y xem ngải cứu như là một kho tàng dược liệu tự nhiên nhờ khả năng kháng viêm, kháng khuẩn và chống oxy hóa mạnh mẽ. Các tác dụng nổi bật của ngải cứu bao gồm:
- Giảm đau xương khớp: Nhờ tính ấm và khả năng tăng cường lưu thông máu, ngải cứu là bài thuốc dân gian hiệu quả cho các chứng đau nhức xương khớp. Bạn có thể giã nát ngải cứu tươi để đắp lên vùng bị đau hoặc sắc nước uống để giảm viêm.
- Điều hòa kinh nguyệt: Đây là một trong những công dụng nổi tiếng nhất của ngải cứu. Lá ngải cứu giúp giảm đau bụng kinh, đau lưng và hỗ trợ điều hòa chu kỳ kinh nguyệt không đều ở phụ nữ.
- Cầm máu và sát khuẩn: Ngải cứu có khả năng cầm máu và sát khuẩn vết thương nhanh chóng. Khi bị đứt tay hoặc trầy xước nhẹ, bạn có thể giã nát lá ngải cứu tươi và đắp lên để sơ cứu.
- Cải thiện tuần hoàn máu não: Với những người thường xuyên bị hoa mắt, chóng mặt do máu lưu thông kém, việc thêm ngải cứu vào các món ăn như trứng chiên hay canh hầm có thể giúp cải thiện đáng kể tình trạng này, thúc đẩy tuần hoàn máu lên não.
- Làm dịu các bệnh về da: Tinh dầu trong ngải cứu có đặc tính kháng khuẩn mạnh, rất hữu ích trong việc điều trị các vấn đề về da như mẩn ngứa, mề đay hay mụn nhọt. Nước tắm từ lá ngải cứu cũng là một phương pháp hiệu quả để làm dịu da.
- Hỗ trợ hô hấp: Kết hợp ngải cứu với các loại lá khác để xông hơi có thể giúp giảm các triệu chứng của bệnh cảm cúm, ho khan.
Ứng dụng trong ẩm thực và y học
Trong y học cổ truyền, ngải cứu có vị đắng, tính ấm, đi vào kinh tỳ, can, thận. Ngải cứu được sử dụng để bồi bổ khí huyết, an thần và hỗ trợ tiêu hóa. Các bài thuốc phổ biến từ ngải cứu gồm:
- Chữa suy nhược cơ thể: Gà hầm ngải cứu là món ăn bổ dưỡng giúp bồi bổ cho người mới ốm dậy hoặc người bị suy nhược.
- Trị rôm sảy, mụn nhọt: Giã ngải cứu tươi lấy nước cốt pha với nước sạch để tắm hàng ngày.
- Trị bong gân: Dùng lá ngải cứu tươi giã nát hoặc lá khô tẩm rượu để bó vào vùng bị thương.
Lưu ý quan trọng khi sử dụng
Mặc dù mang lại nhiều lợi ích, các chuyên gia từ Trường Đại học Lương Thế Vinh lưu ý việc sử dụng ngải cứu cần hết sức thận trọng để tránh những tác dụng phụ không mong muốn:
- Sử dụng liều lượng vừa phải: Không nên ăn ngải cứu quá thường xuyên hoặc với số lượng lớn. Liều lượng an toàn là khoảng 5 ngọn mỗi lần và không ăn quá 3 lần một tuần.
- Cẩn trọng khi dùng thuốc: Ngải cứu có thể tương tác với một số loại thuốc điều trị bệnh trầm cảm, tiểu đường hay ung thư. Vì vậy, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ nếu đang sử dụng các loại thuốc này.
- Phụ nữ mang thai: Đặc biệt là trong ba tháng đầu thai kỳ, phụ nữ mang thai cần hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng ngải cứu để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé.
Ngải cứu là một loại thảo dược quý giá với nhiều công dụng hữu ích. Tuy nhiên, hãy luôn nhớ rằng việc sử dụng ngải cứu như một phương pháp điều trị bệnh cần có sự tư vấn của các chuyên gia y tế để đạt hiệu quả tốt nhất và an toàn.
