Vẹo cột sống không chỉ gây mất thẩm mỹ mà còn ảnh hưởng đến tư thế, chức năng hô hấp và tuần hoàn. Việc tập luyện đúng phương pháp sẽ giúp cải thiện độ cong, giảm đau lưng, cân bằng cơ và tăng khả năng vận động hiệu quả cho người bệnh.
Vẹo cột sống là biến dạng ba chiều của cột sống, nếu không can thiệp kịp thời có thể gây đau mạn tính và ảnh hưởng thẩm mỹ. Bài tập chuyên biệt (PSSE) được sử dụng như phương pháp bảo tồn chủ động, giúp kiểm soát đường cong, cải thiện tư thế và hỗ trợ chức năng hô hấp cho người bị vẹo cột sống.
Vẹo cột sống vô căn ở thanh thiếu niên (Adolescent Idiopathic Scoliosis – AIS) là loại phổ biến nhất, thường xuất hiện trong giai đoạn phát triển mạnh của cơ thể. Vẹo cột sống không chỉ biểu hiện bằng đường cong lệch sang bên mà còn kèm theo sự xoay của các đốt sống và biến đổi cong sinh lý ở các mặt phẳng khác nhau. Khi góc Cobb đo được từ phim X-quang đạt từ mười độ trở lên, chẩn đoán vẹo cột sống được đặt ra. Nếu không xử lý sớm, đường cong có thể tiến triển, dẫn đến lệch vai, lệch hông, đau lưng và ảnh hưởng đến chức năng hô hấp nếu vẹo vùng ngực nặng. Các lựa chọn điều trị gồm theo dõi, bài tập chuyên biệt (PSSE), sử dụng nẹp chỉnh hình hoặc phẫu thuật trong các trường hợp nặng. Tập PSSE trở thành lựa chọn quan trọng trong điều trị bảo tồn, đặc biệt với các đường cong nhẹ đến trung bình, hoặc kết hợp với nẹp chỉnh hình để tăng hiệu quả.
PSSE (Physiotherapeutic Scoliosis Specific Exercises) là nhóm bài tập chuyên biệt được thiết kế hướng đến điều chỉnh biến dạng ba chiều, phục hồi cân bằng cơ và cải thiện kiểm soát vận động của cột sống. Mục tiêu của PSSE gồm ngăn chặn sự tiến triển của đường cong, giảm biến dạng, cải thiện thẩm mỹ, giảm triệu chứng đau và tích hợp tư thế đã điều chỉnh vào hoạt động hàng ngày. Chỉ định PSSE phù hợp khi vẹo nhẹ (góc Cobb nhỏ hơn 25 độ), hoặc vẹo trung bình (25–45 độ) kết hợp với nẹp, hoặc áp dụng cho người trưởng thành có triệu chứng đau kèm biến dạng nhẹ. Trong trường hợp sau phẫu thuật cột sống, bài tập PSSE cũng cần được điều chỉnh phù hợp nhằm hỗ trợ tái lập độ cân bằng của cột sống.
Các trường phái PSSE nổi bật gồm Schroth, SEAS, Lyon, Dobomed, FITS và Side Shift. Dù khác nhau về kỹ thuật, nhưng các trường phái này cùng chia sẻ nguyên tắc: điều chỉnh ba chiều (chiều ngang, chiều thẳng, chiều xoay), tự điều chỉnh chủ động và tích hợp điều chỉnh vào hoạt động thực tế. Ví dụ, phương pháp Schroth chú trọng hít thở xoay góc (Rotational Angular Breathing) để mở rộng vùng lõm của bên vẹo; phương pháp SEAS đề cao tự điều chỉnh chủ động (Active Self-Correction) kết hợp vào các bài tập chức năng. Bên cạnh đó, các bài tập hỗ trợ như ổn định cơ lõi (core stabilization), Pilates cũng đóng vai trò quan trọng trong tăng cường chuỗi cơ xung quanh cột sống, giúp giảm áp lực bất đối xứng giữa hai bên.
Một số bài tập cụ thể thường được áp dụng trong PSSE gồm: bài tập kéo giãn cơ gập hông (quỳ gối, duỗi chân về phía sau), bài tập nghiêng người sang bên để kéo dãn cơ phía lồi, bài tập tư thế mèo-bò để tăng tính linh hoạt toàn cột sống và bài tập làm mạnh cơ bên lõm như plank nghiêng lệch, bài tập tay cầm tạ nhẹ kéo về phía đối diện đường cong. Trong thực hành, cần cá nhân hóa bài tập cho từng người, đánh giá đường cong, mức độ xoay thân và khả năng cơ bắp, đồng thời điều chỉnh dần độ khó theo tiến triển.
Kết quả khoa học từ nhiều nghiên cứu cho thấy PSSE có hiệu quả vượt trội so với tập luyện đơn thuần hoặc theo dõi không can thiệp. Trong thanh thiếu niên bị AIS, một số nghiên cứu cho thấy khoảng 60 - 70% cải thiện đường cong khi thực hiện PSSE có giám sát, trong khi nhóm đối chứng có tỷ lệ rất thấp tiến triển. Ngoài ra, PSSE còn giúp giảm triệu chứng đau, tăng tính bền cơ và cải thiện hình ảnh bản thân. Ở người trưởng thành, nghiên cứu cũng cho thấy SEAS và các bài tập tự điều chỉnh có thể cải thiện biến dạng, giảm đau và nâng cao chất lượng cuộc sống theo thời gian.
Để thực hiện PSSE hiệu quả, người bệnh cần được hướng dẫn bởi chuyên gia có kiến thức và kinh nghiệm. Khi tập luyện tại trung tâm phục hồi chức năng hoặc bệnh viện, nếu có đội ngũ giảng viên và chuyên gia tốt nghiệp đại học phục hồi chức năng, người bệnh sẽ được đánh giá chi tiết, hướng dẫn kỹ thuật đúng và điều chỉnh chương trình phù hợp theo tiến triển cá nhân. Ngoài việc tập tại trung tâm, người bệnh nên duy trì bài tập tại nhà, áp dụng các kỹ thuật tự điều chỉnh đã học vào sinh hoạt hàng ngày như giữ tư thế ngồi, đứng, khi mang vác hay hoạt động lao động. Nếu trung tâm không có chuyên gia cao hơn, các kỹ thuật viên có nguồn đào tạo từ cao đẳng phục hồi chức năng cũng có thể đảm nhiệm hướng dẫn nếu họ được đào tạo và giám sát chuyên môn đầy đủ.
Một hành trình phục hồi bằng PSSE không chỉ đơn thuần là tập luyện mà còn đòi hỏi sự kiên trì, tự giác và thời gian. Việc tuân thủ bài tập hàng ngày, kiểm tra tiến triển định kỳ, điều chỉnh theo phản hồi cơ thể và phối hợp với các can thiệp bổ trợ như nẹp chỉnh hình, nếu cần, sẽ giúp người bị vẹo cột sống ổn định đường cong, giảm đau và phát triển cơ thể hài hòa. Khi bắt đầu sớm và áp dụng đúng kỹ thuật, người bệnh có thể kiểm soát đường cong và tránh can thiệp phẫu thuật trong nhiều trường hợp.
Trong kho tàng Y học cổ truyền, Nội tiêu loa lịch hoàn là một phương thuốc nổi tiếng chuyên trị các chứng u bướu, tràng nhạc, đàm hạch, khối cứng lâu ngày.
Lá mơ là một loại rau – vị thuốc quen thuộc trong đời sống người Việt. Không chỉ là nguyên liệu trong các món ăn dân dã, lá mơ còn được biết đến với công dụng hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý tiêu hóa, trong đó có hội chứng ruột kích thích.
Theo Y học cổ truyền, tỳ thận dương hư là một chứng bệnh đặc trưng, xảy ra khi dương khí (năng lượng ấm, nóng) ở cả hai tạng này suy giảm, gây mất cân bằng Âm Dương và dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe.
Khớp gối được ví như “bản lề” nâng đỡ toàn bộ trọng lượng cơ thể. Việc hiểu rõ cấu trúc, cơ chế tổn thương và hướng phục hồi đúng đắn sẽ giúp người bệnh lấy lại sức mạnh và sự linh hoạt.
