Từ năm 2025, Bộ GD&ĐT dự kiến sẽ bỏ quy định cộng điểm chứng chỉ nghề khi xét tốt nghiệp THPT. Quyết định này nhằm đảm bảo sự công bằng và khuyến khích học sinh lựa chọn ngành nghề theo sở thích và năng lực thực sự thay vì chỉ vì điểm cộng khi xét tốt nghiệp.
Theo Ban Tư vấn Trường Đại học Lương Thế Vinh thông tin, Bộ Giáo dục và Đào tạo hiện đang tiến hành lấy ý kiến về dự thảo Thông tư quy định Quy chế thi tốt nghiệp THPT năm 2025. Một trong những thay đổi nổi bật trong dự thảo này là việc bỏ quy định cộng điểm cho các học sinh có chứng chỉ nghề khi xét tốt nghiệp THPT. Sự thay đổi này đã tạo nên nhiều luồng ý kiến khác nhau trong dư luận, đặt ra câu hỏi liệu quyết định này có phù hợp với xu hướng giáo dục hiện tại hay không.
Theo dự thảo mới, Bộ Giáo dục và Đào tạo không còn quy định cộng điểm khuyến khích cho học sinh có chứng nhận nghề khi xét công nhận tốt nghiệp THPT. Trước đây, học sinh và học viên giáo dục thường xuyên có chứng chỉ nghề loại giỏi hoặc xuất sắc sẽ được cộng điểm vào kỳ thi tốt nghiệp, cụ thể là từ 1 đến 2 điểm tùy theo loại xếp hạng của chứng chỉ. Tuy nhiên, với dự thảo mới, tất cả các hình thức cộng điểm khuyến khích từ chứng chỉ nghề đã bị loại bỏ.
Việc bỏ cộng điểm khuyến khích này đặt ra lo ngại rằng học sinh có thể không còn động lực học nghề, dẫn đến số lượng học sinh tham gia các chương trình nghề giảm sút. Nhiều người cho rằng, nếu quy định cộng điểm nghề bị hủy bỏ, việc phân luồng học sinh sau THPT có thể sẽ gặp khó khăn, vì sẽ có ít học sinh lựa chọn học nghề. Tuy nhiên, một số ý kiến khác lại nhận định rằng việc bỏ cộng điểm này là phù hợp, vì mục tiêu của Chương trình Giáo dục Phổ thông 2018 không còn đặt nặng chứng chỉ nghề như chương trình trước đây.
Thực tế hiện nay cho thấy, quy định cộng điểm khuyến khích không có tác dụng thúc đẩy học sinh quan tâm đến nghề nghiệp thực sự. Nhiều học sinh đăng ký học nghề không vì mục tiêu phân luồng hay hướng nghiệp, mà chủ yếu để được cộng điểm khi xét tốt nghiệp THPT. Sau khi tốt nghiệp, phần lớn vẫn chọn học đại học thay vì tham gia các chương trình nghề nghiệp.
Chương trình Giáo dục Phổ thông 2018 hướng đến trang bị kiến thức toàn diện cho học sinh, tạo điều kiện để các em tự do lựa chọn hướng đi của mình mà không chịu ảnh hưởng bởi những điểm khuyến khích tạm thời. Việc bỏ quy định cộng điểm nghề vì vậy được xem là một cách để tránh việc học sinh đặt mục tiêu sai lệch và khuyến khích các em học tập một cách đúng đắn, theo định hướng và sở thích thực sự của mình.
Tiến sĩ Hoàng Ngọc Vinh, nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục Chuyên nghiệp thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo, cũng đồng ý rằng việc bỏ cộng điểm chứng chỉ nghề khi xét tốt nghiệp THPT từ năm 2025 là hợp lý và phù hợp với chương trình giáo dục mới. Ông cho rằng, nếu học sinh thực sự yêu thích và nghiêm túc với nghề nghiệp, việc cộng điểm khi xét tốt nghiệp THPT không phải là yếu tố then chốt. Thay vào đó, nên tạo điều kiện để những em học nghề có thể được đánh giá và nhận điểm thưởng trong các kỳ thi hoặc chương trình học nghề thực sự, nhằm tôn trọng giá trị của kỹ năng nghề.
Ngoài ra, ông Vinh cho rằng các trường phổ thông hiện nay chỉ dạy nghề với mục đích hình thức, khiến nhiều học sinh chọn học nghề chỉ để lấy điểm cộng. Điều này không chỉ gây lãng phí thời gian và tiền bạc mà còn dẫn đến hiểu lầm trong định hướng nghề nghiệp của học sinh. Hơn nữa, một số quốc gia trên thế giới cũng từng áp dụng chương trình dạy nghề trong trường phổ thông nhưng đã bỏ vì không thực tế. Thay vào đó, các nước này đã triển khai các hoạt động tư vấn hướng nghiệp hiệu quả hơn.
>>> Xem thêm: Những điểm mới trong kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025
Nhiều chuyên gia cho rằng, thay vì tiếp tục cộng điểm khuyến khích cho chứng chỉ nghề, Bộ Giáo dục và Đào tạo nên tập trung vào việc xây dựng các chương trình tư vấn hướng nghiệp chuyên sâu. Việc này sẽ giúp học sinh hiểu rõ hơn về khả năng của mình và từ đó có định hướng đúng đắn khi lựa chọn nghề nghiệp sau khi tốt nghiệp THPT. Bên cạnh đó, các trường phổ thông có thể mời giảng viên từ các trường nghề đến để giảng dạy các kỹ năng cơ bản, giúp học sinh có cơ hội trải nghiệm thực tế về các nghề nghiệp, từ đó có thể tự quyết định con đường mình muốn theo đuổi mà không phụ thuộc vào điểm cộng khi xét tốt nghiệp.
Hoạt động hướng nghiệp có thể được tổ chức theo hình thức hội thảo, các buổi thực hành nghề nghiệp tại trường, hoặc thậm chí là những chuyến tham quan đến các doanh nghiệp, nhà máy. Điều này sẽ giúp học sinh có được cái nhìn thực tế hơn, hiểu rõ các yêu cầu công việc và kỹ năng cần thiết. Hơn nữa, các trường có thể phối hợp với các trung tâm dạy nghề, các trường cao đẳng nghề để cung cấp cho học sinh những chương trình đào tạo ngắn hạn phù hợp và có thể kiểm tra, đánh giá rõ ràng.
Việc bỏ cộng điểm nghề khi xét tốt nghiệp THPT từ năm 2025 tuy gây ra một số tranh cãi, nhưng nhìn chung, đây là một thay đổi phù hợp với xu hướng giáo dục hiện đại. Chương trình Giáo dục Phổ thông 2018 không còn đặt nặng chứng chỉ nghề mà hướng đến việc phát triển toàn diện, khuyến khích học sinh lựa chọn hướng đi phù hợp với đam mê và khả năng của mình.
Về lâu dài, việc đầu tư vào tư vấn hướng nghiệp, cung cấp trải nghiệm thực tế về nghề nghiệp cho học sinh sẽ mang lại hiệu quả cao hơn so với việc cộng điểm khuyến khích.
