Cang mai - Cây dược liệu đông y quý nhiều công dụng

Tổng quan về cây cang mai

Tên gọi khác: Xuân tiết, tô đa

Tên khoa học: Justicia adhatoda L.

Họ: Ô rô (Acanthaceae)

Cây cang mai thường là cây bụi nhỏ, cao khoảng 2-7 mét, có cành hình trụ nhẵn. Lá mọc đối, hình mác, dài từ 7 – 25 cm, rộng từ 2,5 – 7 cm, có mặt trên nhẫn và mặt dưới có lông nhỏ. Hoa mọc thành bông dày ở đầu ngọn, với lá bắc hình trái xoan nhọn đầu và tràng dài từ 2,2 – 2,5 cm, có mặt ngoài cũng có lông.

Cang mai có khả năng phát triển trên nhiều loại đất và thích sự sáng và ẩm ướt. Cây sống được trên đa dạng môi trường và ra hoa quả hằng năm.

Lá, vỏ thân, rễ và hạt cang mai được sử dụng trong nhiều phương pháp chữa trị. Trong cang mai chứa tinh dầu, chất béo, resin, alcaloid, acid hữu cơ, đường, chất gôm, chất màu và muối.

Lá chứa nhiều hợp chất như alcaloid, vasicolin, adhatodin và betain. Rễ cang mai chứa peganin (vasicinol), vasicol và một glycosid có tác dụng làm chậm nhịp tim, chống ho và kháng siêu vi khuẩn. Hoa chứa dihydrochalcon (Phạm Hoàng Hộ, 2006).

Tính vị và Công dụng

Theo chia sẻ của Tiến sĩ Nguyễn Hữu Bản hiện đang công tác tại khoa Y học cổ truyền, Trường Đại học Lương Thế Vinh cang mai có vị cay, đắng, tính ấm, có công năng khư phong, hoạt huyết, tán ứ, giảm đau. Lá và rễ có tính kháng khuẩn đường hô hấp và long đờm. Hoa có tính kháng khuẩn.

Lá và rễ cang mai được sử dụng để chữa trị nhiều bệnh như sốt, sốt rét, ho, viêm phế quản mạn tính, hen suyễn, lao phổi. Lá còn được dùng chữa thấp khớp và làm thuốc sát trùng.

Lưu ý: Liều dùng và phương pháp sử dụng chi tiết nên được tham khảo từ người có chuyên môn hoặc từ các nguồn tài liệu chính thống.

Tác dụng dược lý

Cang mai có nhiều tác dụng hữu ích trong việc chữa trị nhiều loại bệnh. Đây là một số tác dụng quan trọng:

• Tác dụng trên vi khuẩn lao: Cao lá cang mai thể hiện tác dụng trên chủng Mycobacterium tuberculosis, gây ra bệnh lao.
• Tác dụng kháng khuẩn: Dịch chiết lá cang mai, thử nghiệm in vitro, có tác dụng ức chế sự phát triển của một số vi khuẩn như Bacillus subtilis, Staphylococcus epider và Salmonella typhosa.
• Tác dụng trên hô hấp: Cao cang mai có tác dụng chống ho tốt.
• Tác dụng hạ glucose huyết: Cao chiết bằng ethanol từ lá và rễ cang mai đã giảm glucose huyết đáng kể ở động vật thử nghiệm.
• Tác dụng chống loét dạ dày: Cao lá cang mai có tác dụng chống loét tốt trên mô hình thực nghiệm.

Cang mai, với các tác dụng lớn trong việc điều trị nhiều bệnh, là một nguồn tài nguyên dược liệu quý giá trong y học cổ truyền và hiện đại. Tuy nhiên, việc sử dụng nên được hướng dẫn cẩn thận để đảm bảo an toàn và hiệu quả tối đa