Cây khiêu vũ, một loài cây độc đáo, không chỉ nổi bật với khả năng "nhảy múa" điệu nghệ khi bị kích thích bằng âm nhạc, mà còn được biết đến với khả năng chữa bệnh. Trong thế giới tự nhiên, hiện tượng kỳ lạ này đã gây ấn tượng mạnh mẽ đối với cộng đồng khoa học. Tại Việt Nam, loài cây này được đặt tên là cây khiêu vũ, và mỗi khi tiếng nhạc vang lên, chúng bắt đầu hiển nhiên "nhảy múa" theo nhịp điệu.
Bên cạnh khả năng giải trí độc đáo, cây khiêu vũ ở Việt Nam còn được biết đến với tính năng chữa bệnh. Nó chứa đựng các thành phần thảo dược đặc biệt, có tác dụng hỗ trợ trong quá trình điều trị một số bệnh. Điều này làm cho nó trở thành một đối tượng nghiên cứu thú vị cho các nhà khoa học.Đó là cây gì?
Hẫy cùng Giảng viên trường Cao đẳng y dược đi tìm hiểu loài cây độc lạ có 1 không 2 này nhé!
Đây là loài cây hễ nghe nhạc là "nhảy múa".Loại thực vật được nhắc tới trong bài có tên:
Tên khoa học: Codariocalyx motorius (Houtt.) H. Ohashi, thuộc họ đậu Fabaceae.
Tên gọi khác: Vũ thảo, cây truyền tin, thóc lép động, tràng quả động cây điện báo, cây nhảy múa,
Hình ảnh: Cây khiêu vũ, cây Thóc lép động
Mô tả thực vật:
Cây Khiêu vũ có hình dạng bụi, thường mọc đứng và phân cành nhiều, với chiều cao dao động từ 30 đến 50 cm, đôi khi có thể cao hơn 1,5 m. Cành non có góc cạnh, mềm, và có lông; cành già hình trụ và nhẵn.
Lá mọc so le, 1-3 lá chét thuôn hoặc bầu dục-thuôn, gốc tròn, đầu tù, mép nguyên. Kích thước lá dao động từ 5.5 - 10 cm chiều dài và 1-2.5 cm chiều rộng. Mặt dưới lá có màu lục tro nhạt và có lông áp sát, lá chét giữa to, hai lá bên nhỏ hẹp, có khi tiêu giảm, lá kèm dễ rụng.
Cụm hoa mọc ở kẽ lá hoặc đầu ngọn, đơn hoặc kép; lá bắc lợp, dễ rụng; các hoa màu trắng hồng, xếp thành chuỗi ngắn; đài có 4 răng xếp thành dạng đấu; nhị 1 bó; bầu có lông.
Quả đầu, mép trên nguyên, mép dưới có khía, hơi cong, chia thành 8 đốt, hơi có lông mềm. Mùa hoa thường diễn ra từ tháng 8 đến 10, trong khi mùa quả từ tháng 11 đến 12.
1.2. Phân bố, sinh thái
Cây Khiêu Vũ chủ yếu phân bố ở vùng nhiệt đới Nam Á và Đông – Nam Á, từ Ấn Độ, Ne Pan, Myanma sang đến nam Trung Quốc, xuống Việt Nam, Lào, Campuchia, Thái Lan, Malaysia, Philippin, Indonesia và xuống đến Australia.
Ở Việt Nam, cây có sự phân bố rộng rãi từ Bắc vào Nam, bao gồm nhiều tỉnh thành khác nhau.
bao gồm các tỉnh Bắc Giang, Lạng Sơn, Hà Tây, Hoà Bình, Ninh Bình, Hà Nam, Thanh Hoá, Nghệ An, Kon Tum, Gia Lai, Đắk Lắk, Lâm Đồng, Ninh Thuận, Bình Dương, Đồng Nai và Bà Rịa – Vũng Tàu.
Cây Khiêu Vũ là loại cây sống nhiều năm, ưa sáng, có khả năng chịu hạn, thường mọc trên đất pha cát hoặc đất đỏ bazan. Nó có thể mọc rải rác hoặc tạo thành đám nhỏ, thường xuất hiện cùng với các cây bụi nhỏ, trảng cỏ ở rừng thông, ven rừng thưa, đồi cây bụi, hay bờ nương rẫy.
Theo giảng viên Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur loài cây Khiêu Vũ mang đến một hiện tượng độc đáo khi lá của nó "nhảy múa" ngay cả khi không có gió, chỉ cần nghe thấy âm nhạc. Hơn nữa, cây có khả năng chuyển động khi nhiệt độ vượt qua ngưỡng 20 độ C, ngay cả khi không có âm thanh xung quanh.
*Cơ chế chuyển động của loài cây biết "nhảy múa"
Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, có hai giả thuyết được đề xuất để giải thích khả năng đặc biệt này của cây Khiêu Vũ.
Thứ nhất, cây có khả năng chuyển động với tốc độ đủ để có thể được nhận biết bởi mắt thường. Các nhà khoa học tin rằng đây có thể là một chiến lược sinh tồn, nơi cây di chuyển để tối ưu hóa lượng ánh sáng mà chúng nhận được, bằng cách di chuyển theo hướng của ánh mặt trời. Mỗi chiếc lá của cây khiêu vũ có một khớp, giúp chúng di chuyển một cách linh hoạt đến những khu vực có ánh sáng mặt trời nhiều hơn. Đặc biệt, để giảm bớt năng lượng tiêu tốn khi chuyển động, cây này được tối ưu hóa thông qua việc thêm vào mỗi chiếc lá lớn 2 lá chét nhỏ ở gốc. Những lá chét nhỏ này di chuyển theo đường elip, đồng thời lấy mẫu cường độ ánh sáng mặt trời và hướng chiếc lá lớn đến vùng có cường độ mạnh nhất.
Thứ hai, hiện tượng lạ này có thể là một biện pháp phòng ngừa đối với các loài sâu hại. Cây Khiêu Vũ "nhảy múa" để mô phỏng chuyển động của loài bướm, có thể nhằm mục đích ngăn chặn chúng từ việc đặt trứng lên lá cây.
Hình ảnh cây Khiêu vũ (Codariocalyx motorius) – loài cây biết nhảy múa
Theo tài liệu từ (Hỷ Lan, Hoàng Văn Vinh, 2001) trong "Cây thuốc và vị thuốc Đông y," NXB Hà Nội, trang 1891. Cây Khiêu Vũ, hay Thóc Lép Động, chứa trans-crocetindimethyl ester.
* Trong y học cổ truyền,
Tính Vị, Công Năng: Cành lá của cây Thóc Lép Động có vị đắng cay, tính bình.
Tác Dụng: Cây này có công năng hoạt huyết, khư ý, sinh tân dịch, và thông kinh hoạt lạc.
Chủ Trị: Thường được sử dụng để điều trị phong thấp đau xương, đau do đòn ngã, và gãy xương.
- Ở Trung Quốc: Theo Sách "Toàn Quốc Trung Thảo Dược Hội Biên" (Trung Quốc):
cây có công năng tán ứ sinh tân, thư cân hoạt lạc, và hoạt huyết tiêu thũng.
- Ở Ấn Độ: Lá cây Thóc Lép Động tươi được rửa sạch, giã nát thành bánh, sau đó làm nóng và đặt lên các vùng đau nhức nhối như đau lưng, đau gối, hoặc vết thương.
- Ở Việt Nam: Theo Sách "Toàn Quốc Trung Thảo Dược Hội Biên" (Việt Nam):
Toàn cây Thóc Lép dùng để trị thần kinh suy nhược, thai động bất an, gãy xương, và trẻ em cam tích. Nhân dân ta thường sử dụng toàn cây Thóc Lép Động này để chữa trị phong thấp, đau nhức xương, và tổn thương do đòn ngã.
Liều Dùng – Cách Dùng:
Liều lượng: 5 – 9g.
Dạng sắc: Lấy nước uống, mỗi ngày một thang.
Dùng ngoài: Lấy cây tươi, giã nát và đắp lên vùng bị đau.
. * Trong y học hiện đại,
Cây Khiêu Vũ không chỉ là một hiện tượng độc đáo với khả năng "nhảy múa" khi nghe nhạc, mà còn là một nguồn thảo dược quý có ứng dụng đa dạng trong y học hiện đại.
Cây này đã được chứng minh giúp giảm sốt, giảm đau bụng, đau mắt, đau cổ, đay khớp, viêm da mẩn ngứa, và giảm triệu chứng mất ngủ.
Ngoài ra, các chất có trong cây Thóc Lép còn có tác dụng chống oxy hóa và chống viêm. Hạt của loài cây này được biết đến với khả năng trị bệnh đau lưng một cách hiệu quả.
Với hiện tượng độc và lạ của một số loài thực vật trên thế giới,Việt Nam là quốc gia sở hữu một loại cây thảo dược độc đáo với khả năng nhảy múa khi nghe nhạc, đó là cây Thóc Lép Động hay cây Khiêu Vũ. Đặc biệt, nó không chỉ là hiện tượng độc đáo mà còn là một nguồn thảo dược quý có tiềm năng chữa trị nhiều bệnh lý trong y học. Tính chất độc lạ của loài thảo dược này là một phần của kho tàng y học dân gian Việt Nam.
Tuy nhiên, cây Khiêu Vũ ít được biết đến và chưa có nhiều tài liệu nghiên cứu sâu về tính dược lý của nó. Do đó, trước khi sử dụng, người dùng nên tham vấn ý kiến của chuyên gia y học để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong quá trình điều trị, đồng thời tránh những tác dụng không mong muốn có thể xuất hiện do sử dụng cây thuốc./.
DsCKI. Nguyễn Quốc Trung
