Đại Sài Hồ Thang – Bài thuốc hòa giải thiếu dương, tả hạ nhiệt kết

Thành phần

• Sài hồ: 8 – 16g

• Hoàng cầm: 6 – 12g

• Bán hạ: 8 – 12g

• Chỉ thực: 8 – 12g

• Sinh khương: 3 – 5 lát

• Thược dược: 8 – 12g

• Đại hoàng: 6 – 12g

• Đại táo: 4 – 6 quả

Cách dùng

Mỗi ngày dùng một thang, sắc uống, chia 2 lần.

Công dụng

• Hòa giải thiếu dương

• Tả hạ nhiệt kết

• Sơ giải, hòa lý, tiết nhiệt, tiêu đạo

Chủ trị

Bài thuốc được dùng để điều trị các chứng:

• Hàn nhiệt vãng lai (lúc nóng lúc lạnh)

• Ngực đầy tức, buồn nôn, miệng đắng, phiền uất

• Bụng ngực chướng đầy, đại tiện khó hoặc không thông sướng

• Rêu lưỡi vàng, mạch huyền mạnh

Giải nghĩa bài thuốc

• Sài hồ, Hoàng cầm: sơ giải thiếu dương, thanh nhiệt, lý khí.

• Đại hoàng, Chỉ thực: công hạ dương minh, tiêu trệ, thông tiện.

• Thược dược: hòa lý, giảm đau bụng, phối với Hoàng cầm trị hạ lợi nhiệt tính.

• Sinh khương + Bán hạ: chỉ nôn, hòa vị.

• Đại táo: bổ khí, điều hòa doanh vệ.

Như vậy, Đại sài hồ thang vừa giải quyết tà khí ở thiếu dương, vừa thanh tiết thực nhiệt ở dương minh, tạo nên sự phối hợp hoàn chỉnh giữa hòa giải và công hạ.

Ứng dụng lâm sàng và gia giảm

Ngày nay, bài thuốc được ứng dụng trong điều trị các bệnh lý về gan mật như viêm túi mật, sỏi mật. Tùy chứng trạng mà gia giảm:

• Ngực buồn, cơ bắp không lợi: thêm Uất kim, Thanh bì, Mộc hương.

• Hoàng đản (vàng da): thêm Nhân trần, Sơn chi tử.

• Lồng ngực đau: thêm Xuyên luyện tử, Tuyền phúc hoa.

• Có sỏi mật: thêm Kim tiền thảo, Hải kim sa, Kê nội kim.

Phụ phương – Thanh di thang

Đây là phương thuốc kinh nghiệm từ Bệnh viện Nam Khai (Thiên Tân), phát triển từ Đại sài hồ thang. Công dụng chính là sơ can lý khí, thanh nhiệt tả hỏa, thông tiện, thường dùng trong viêm niêm mạc cấp tính, can uất khí trệ, tỳ vị thực nhiệt.

Cách sử dụng linh hoạt, gia giảm liều lượng theo mức độ bệnh, đặc biệt chú ý cân bằng giữa việc công hạ và bảo vệ chính khí để tránh tổn thương cơ thể.

Theo các Bác sĩ Y học cổ truyền, Đại sài hồ thang là một trong những phương thuốc tiêu biểu cho sự kết hợp “hòa giải – công hạ” trong Đông y.

Tiến sĩ Nguyễn Xuân Xã - giảng viên ngành Bác sĩ Y học cổ truyền Trường Đại học Lương Thế Vinh cho rằng: “Đại sài hồ thang không chỉ có giá trị trong điều trị các chứng hàn nhiệt vãng lai, mà còn mở rộng ứng dụng trong các bệnh lý về gan mật hiện đại như viêm túi mật, sỏi mật. Đây là ví dụ điển hình cho khả năng thích ứng và phát triển của y học cổ truyền trong bối cảnh lâm sàng hiện đại”.

Với sự phối hợp chặt chẽ giữa các vị thuốc, Đại sài hồ thang vừa giải được tà khí thiếu dương, vừa thông hạ nhiệt kết dương minh, trở thành phương thuốc đa dụng trong điều trị các bệnh tiêu hóa và gan mật. Dưới sự nghiên cứu và ứng dụng của các Bác sĩ Đông Y, bài thuốc tiếp tục chứng minh giá trị trong việc chăm sóc và bảo vệ sức khỏe con người.