Cây Mâm xôi đen, vốn quen thuộc với người dân Việt Nam, đặc biệt ở các tỉnh miền núi phía Bắc, không chỉ mang lại những quả mọng đẹp mắt mà còn có giá trị dinh dưỡng và chữa bệnh độc đáo.
Trong số các loại mâm xôi, mâm xôi đen nổi bật nhờ giá trị dinh dưỡng vượt trội so với mâm xôi đỏ và vàng
Quả mâm xôi đen không chỉ là một loại trái cây mọc hoang dại với hàm lượng dinh dưỡng cao mà còn mang lại lợi ích kinh tế đáng kể. Vậy điều gì khiến mâm xôi đen trở nên đặc biệt và được nhiều người săn lùng đến vậy? Hãy cùng tôi khám phá những lợi ích vàng với sức khỏe từ loài cây dại này nhé!
Tên Quả của nó được gọi mâm xôi là như vậy vì có những búi hạt căng mọng, đầy đặn giống như mâm xôi, trông rất đẹp. Thuộc họ quả dâu tằm, mâm xôi đen có vị chua ngọt, dịu nhẹ và thanh thanh khi chín, với màu đen sẫm.
1.1. Mô tả thực vật
Cây mâm xôi là loại thân leo, kích thước trung bình, với hầu hết các bộ phận có gai nhỏ từ thân, cành, cuống lá đến cuống hoa.
Lá cây: Lá đơn có hình tim, mỗi lá có cuống dài, đường kính từ 5 – 15 cm. Lá mâm xôi có mép răng cưa và một lớp lông mịn bao phủ. Đối với cây mọc dại, lá có hình mũi mác và không chia thành thùy, trong khi các loại mâm xôi đỏ và loài mâm xôi đen trồng thì có lá hình cọ, chia từ 3 - 5 thùy.
Hoa cây: Hoa mâm xôi mọc thành từng chùm ở nách lá, có màu trắng và có lông, mỗi chùm khoảng 5 - 7 nụ hoa. Từ mỗi nụ sẽ phát triển thành một quả.
Quả cây: Là quả kép có dạng hình trứng hoặc hình cầu, gồm nhiều hạch quả căng mọng khi chín. Khi chín, chúng thường có màu. Quả có vị chua ngọt nhẹ khá hấp dẫn khi ăn.
Thời gian ra hoa và quả: Hoa thường ra vào tháng 2 – 3, quả ra vào tháng 5 - 7.
Quả mâm xôi đen với Múi mâm xôi căng mọng
1.2. Phân bố và sinh trưởng
Mâm xôi có nguồn gốc từ Bắc Mỹ và hiện được trồng rộng rãi ở châu Á, châu Mỹ, và châu Âu.
Ở Việt Nam, Mâm xôi đen mọc hoang ở nhiều nơi, đặc biệt là các tỉnh miền núi phía bắc. Loại cây này đang được nhân giống và phát triển, đặc biệt tại Lâm Đồng và Đà Lạt.
Cây mâm xôi đen phát triển tốt khi nhận đủ ánh sáng mặt trời. Mặc dù là cây mọc hoang dại trên đồi núi, nhưng khi được trồng và chăm sóc đúng cách, nó mang lại giá trị dinh dưỡng và kinh tế cao. Quả mâm xôi đen rất tốt cho sức khỏe, hiệu quả hơn cả việt quất và dâu tây trong việc chống lại bệnh tật như ung thư.
2. Bộ phận dùng
Chủ yếu là quả.
3. Thành phần hóa học
- Loài thảo dược này được ví là “trái cây vạn năng” cho sức khỏe và làn da, trong nó có chứa nhiều dưỡng chất như vitamin A, B6, B, K, E, C, acid folic, omega-3, flavonoid, … Đặc biệt, mâm xôi đen chứa acid ellagic và anthocyanin, với hàm lượng anthocyanin cao hơn gấp 1.000% so với các loại quả mọng khác, giúp chống oxy hóa, ngăn ngừa ung thư và bảo vệ sức khỏe
- Chất mangan trong mâm xôi đen giúp tăng cường quá trình trao đổi chất và tiêu hủy chất béo. Các thành phần khác trong quả cũng có thể phá vỡ mô mỡ bằng cách tăng sản xuất adiponectin (một loại protein trong mô mỡ giúp tăng khả năng chuyển hóa chất béo).
4. Tác dụng – công dụng
Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Tạ Thị Tĩnh – giảng viên khoa Y học cổ truyền, Trường Đại học Lương Thế Vinh cho biết, , Quả này có rất giàu chất dinh dưỡng, đặc biệt là vitamin C và chất xơ. Quả này còn chứa vitamin A, B6, B, E, K cùng các khoáng chất thiết yếu như kali, đồng, photpho, mangan... Đây đều là các dưỡng chất tốt cho sức khỏe.
Ngoài tác dụng lấy quả, thân cây mâm xôi cũng được dùng trong nhiều bài thuốc chữa các bệnh về gan, tim mạch, đường huyết, hiếm muộn, sinh lý nam và xương khớp.
Mâm xôi đen vượt trội về giá trị dinh dưỡng với hàm lượng chất chống oxy hóa, phenolic và anthocyanin cao hơn gấp 2-3 lần so với các loại mâm xôi khác theo nghiên cứu. Đặc biệt, quả mâm xôi đen chứa hàm lượng cao các chất chuyển hóa thứ cấp có lợi cho sức khỏe.
Từ đó Mâm xôi đen có rất nhiều ích lợi vàng đối với sức khỏe sau:
Các tác dụng của quả mâm xôi đen
1.Bảo vệ và làm đẹp da: Quả mâm xôi đen giàu axit ellagic giúp giảm tác hại của ánh nắng mặt trời và ngăn chặn sự phá vỡ collagen, giúp da săn chắc và ngăn ngừa sưng viêm. Chất xeton cũng giúp giảm tác động của các gốc tự do lên da, ngăn ngừa các dấu hiệu lão hóa da như nếp nhăn và đồi mồi. Sử dụng mâm xôi đen nghiền làm mặt nạ cũng mang lại nhiều lợi ích cho da mặt.
2.Tăng cường sức khỏe đường ruột: Mâm xôi đen chứa hai loại chất xơ là hòa tan và không hòa tan, giúp điều hòa đường ruột và loại bỏ các yếu tố gây bất ổn đường ruột.
3.Bảo vệ tim mạch: Axit salicylic có trong mâm xôi đen giúp giảm nguy cơ bệnh tim, làm giảm huyết áp và đau tim, đồng thời phòng chống chứng xơ vữa động mạch.
4.Phòng chống lão hóa và ngăn ngừa ung thư:
- Axit ellagic có trong mâm xôi đen giúp làm chậm quá trình phát triển ung thư.
- Mâm xôi đen giúp giảm tác động của các gốc tự do lên cơ thể, từ đó giúp ngăn ngừa lão hóa và duy trì vẻ đẹp thanh xuân. Vitamin C trong quả mâm xôi cắt đứt con đường sinh sản của tế bào ung thư, trong khi flavonoid có tác dụng chống viêm và kháng khuẩn mạnh mẽ.
5.Ổn định đường huyết: Chất xeton trong mâm xôi giúp cơ thể tăng cường sản xuất adinopectin, hỗ trợ kiểm soát mức đường huyết, đặc biệt hữu ích cho người bị bệnh tiểu đường type 2.
6. Chữa tổn thương gan: Quả mâm xôi có khả năng giúp ngăn ngừa tổn thương tế bào gan và ngăn chặn sự hình thành các mảng bám trên các thành của gan, có thể dẫn đến ung thư gan. Đồng thời, các thành phần dinh dưỡng trong mâm xôi cũng hỗ trợ quá trình tiêu hủy chất béo trong gan, giúp cải thiện sức khỏe gan tổng thể.
7.Cải thiện khả năng sinh sản: Quả mâm xôi với hàm lượng vitamin C và magiê cao giúp cải thiện chức năng sinh sản ở nam và nữ, phù hợp cho mọi độ tuổi.
8.Bổ thận, tráng dương, tăng cường sinh lý:
Đặc biệt tác dụng hữu ích đối với những người bị thận hư, liệt dương, tinh trùng bị yếu và mong muốn cải thiện đời sống chăn gối.
5.Những Lưu ý khi dùng:
- Quả mâm xôi mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhưng cũng có thể gây dị ứng.
- Đặc biệt, nếu bạn có các vấn đề liên quan đến tuyến giáp, hãy tham khảo ý kiến chuyên gia y tế trước khi sử dụng.
Kết lại: Cây mâm xôi, quen thuộc với người dân Việt Nam, không chỉ mọc hoang dại ở các tỉnh miền núi phía Bắc và cung cấp quả mọng đẹp mắt, mà còn có giá trị dinh dưỡng và công dụng chữa bệnh độc đáo. Đặc biệt, quả mâm xôi đen với hàm lượng dinh dưỡng cao và lợi ích kinh tế đáng kể, khiến nó trở thành loại cây đặc biệt được nhiều người săn lùng. Tuy nhiên, mâm xôi cũng có thể gây dị ứng, đặc biệt là đối với những người có vấn đề liên quan đến tuyến giáp, vì vậy nên tham khảo ý kiến của thầy thuốc chuyên môn trước khi sử dụng./.
DsCKI. Nguyễn Quốc Trung giảng viên Trường Cao đẳng Y dược Pasteur
Chu sa, hay còn gọi là thần sa, là vị thuốc quý trong Y học cổ truyền, nổi tiếng với khả năng thanh nhiệt, an thần, trấn tĩnh tâm trí và ổn định tinh thần.
Trong kho tàng dược liệu Y học cổ truyền, Tục đoạn là một trong những vị thuốc được đánh giá cao nhờ công dụng phong phú và hiệu quả rõ rệt, đặc biệt trong việc hỗ trợ xương khớp, an thai và chữa trị tổn thương do sang chấn.
Bổ cốt chỉ là một vị thuốc Nam có giá trị cao trong kho tàng y học cổ truyền. Với khả năng hỗ trợ chức năng thận, cải thiện tiêu hóa và tăng cường sinh lực, bổ cốt chỉ thường xuất hiện trong nhiều bài thuốc cổ phương điều trị các chứng bệnh mạn tính.
Cây gáo nước là một trong những loài cây được biết đến với nhiều công dụng chữa bệnh trong y học cổ truyền. Mỗi loại cây gáo nước mang đến những tác dụng khác nhau, nhờ vào các thành phần hóa học có trong vỏ, lá và hoa của chúng.
