Tả quy hoàn là một bài thuốc cổ nổi tiếng được sử dụng rộng rãi để bổ can thận, ích tinh huyết, giúp phục hồi thể trạng sau bệnh lâu ngày, đặc biệt hiệu quả với những người cao tuổi hoặc cơ thể suy nhược, lưng gối đau mỏi, di tinh, hoa mắt, chóng mặt.
Tả quy hoàn ra đời từ bài Lục vị địa hoàng hoàn, tuy nhiên có sự điều chỉnh về thành phần để phù hợp hơn với người có chứng hư tổn tinh huyết, yếu gân cốt, cần phục hồi dương khí mà không gây hỏa vượng.
Bài thuốc gồm tám vị dược liệu chính: Thục địa, Sơn dược, Sơn thù, Thỏ ty tử, Câu kỷ tử, Hoài ngưu tất, Cao lộc hươu, và Cao quy bản.
Các vị thuốc này được ngào mật làm hoàn hoặc sắc uống, liều lượng trung bình mỗi ngày từ 4–8g, dùng cùng nước muối nhạt để tăng khả năng hấp thu.
Theo y học cổ truyền, Tả quy hoàn có công năng “bổ can thận, ích tinh huyết”, phù hợp cho các trường hợp bệnh lâu ngày, cơ thể suy nhược, tinh huyết hư tổn hoặc người già yếu, đau lưng mỏi gối, di tinh, hoa mắt chóng mặt.
Tiến sĩ Nguyễn Xuân Xã, giảng viên Y học cổ truyền Trường Đại học Lương Thế Vinh, nhận định: “Tả quy hoàn là bài thuốc mang giá trị cao trong điều trị các chứng hư tổn ở tạng thận và can. Việc phối hợp giữa nhóm dược liệu bổ âm – như Thục địa, Sơn thù, Câu kỷ tử – với nhóm dược liệu cường dương, mạnh gân cốt – như Cao lộc hươu, Cao quy bản, Hoài ngưu tất – tạo ra thế quân bình âm dương, vừa bổ tinh huyết vừa kiện thân, rất phù hợp cho người trung niên và cao tuổi”.
Thực tế, nhiều Bác sĩ Đông y cho rằng bài thuốc này đặc biệt hiệu quả với những người có biểu hiện “âm hư, dương suy”, tức là cơ thể thiếu tinh khí, gân cốt yếu, sinh lực kém nhưng không có biểu hiện hỏa bốc hoặc nhiệt nội.
Theo nguyên lý “dưỡng âm để hàm dương”, bài Tả quy hoàn có tác dụng bổ âm mà không hại dương, giúp phục hồi tinh huyết, nuôi dưỡng gân cốt và cải thiện sinh lực.
Các vị thuốc trong bài có sự phối hợp hài hòa:
Thục địa là chủ dược, có tác dụng bổ huyết, sinh tinh, dưỡng âm.
Sơn dược và Sơn thù kiện tỳ, cố tinh, giúp cơ thể hấp thu tốt hơn.
Thỏ ty tử, Câu kỷ tử tăng cường bổ thận, minh mục (sáng mắt).
Hoài ngưu tất giúp dẫn thuốc xuống phần hạ tiêu, mạnh gân xương.
Cao quy bản và Cao lộc hươu là hai vị thuốc quý, bổ thận tráng dương, cường gân cốt, tăng sinh tinh huyết.
Nhờ sự kết hợp này, Tả quy hoàn được xem là “thượng phẩm trong các bài thuốc dưỡng tinh bổ thận” – vừa điều hòa âm dương, vừa phục hồi nguyên khí mà không gây khô táo hay hư nhiệt.
Nếu Lục vị địa hoàng hoàn được mệnh danh là bài thuốc “tráng thủy chế hỏa” – thiên về dưỡng âm, thanh hư nhiệt, thì Tả quy hoàn lại là bài thuốc “nuôi âm để hàm dương”, chú trọng khôi phục tinh huyết và gân cốt, giúp cơ thể phục hồi sinh lực một cách tự nhiên.
Các Bác sĩ Đông y cho biết tả quy hoàn không chỉ giúp cơ thể cường kiện mà còn cải thiện tinh thần, giảm mệt mỏi, hồi phục giấc ngủ và trí nhớ. Đây là bài thuốc thể hiện rõ triết lý trị bệnh toàn diện của Đông y – điều hòa khí huyết, dưỡng tinh thần và phục hồi sinh lực.”
Ngày nay, nhiều Bác sĩ Y học cổ truyền vẫn sử dụng Tả quy hoàn trong điều trị các chứng suy nhược cơ thể, mãn dục nam, loãng xương, suy giảm trí nhớ, rối loạn tiền đình do thận hư, tinh huyết yếu. Một số cơ sở Đông y còn kết hợp bài này với các liệu pháp châm cứu, dưỡng sinh hoặc thực dưỡng nhằm tăng hiệu quả bồi bổ và ổn định chức năng nội tạng.
Tuy nhiên, người bệnh cần sử dụng theo chỉ định của bác sĩ Đông y, tránh tự ý dùng kéo dài hoặc kết hợp tùy tiện với các thuốc tây y, vì có thể làm giảm hiệu quả hoặc gây phản ứng không mong muốn.
Tả quy hoàn là một bài thuốc cổ phương quý giá trong Y học cổ truyền, thể hiện rõ tinh hoa của Đông y trong việc bổ dưỡng cơ thể, điều hòa âm dương và duy trì sức khỏe lâu dài. Dưới góc nhìn chuyên môn, các Bác sĩ Y học cổ truyền đánh giá bài thuốc này có giá trị cao trong hỗ trợ phục hồi sau bệnh, tăng cường sinh lực và làm chậm quá trình lão hóa tự nhiên.
Theo Tiến sĩ Nguyễn Xuân Xã, Tả quy hoàn không chỉ là bài thuốc điều trị mà còn là phương pháp dưỡng sinh toàn diện, giúp con người đạt tới trạng thái “thân kiện – tâm an”, đúng như tinh thần mà Đông y luôn hướng tới.
