Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025 tiếp tục là một cột mốc quan trọng với cả học sinh lớp 12 và thí sinh tự do – nhóm từng học theo chương trình giáo dục phổ thông năm 2006. Dù số lượng không nhiều, nhưng đây là nhóm cần được hỗ trợ sát sao để đảm bảo công bằng và quyền lợi trong kỳ thi.
Phần lớn thí sinh tự do hiện nay là những người đã từng tốt nghiệp hoặc hoàn thành chương trình lớp 12 nhưng mong muốn thi lại để tăng cơ hội xét tuyển vào ngành nghề phù hợp, đặc biệt là các ngành đang thu hút nhiều thí sinh như công nghệ thông tin, y dược, kinh tế… Tuy nhiên, hành trình ôn luyện của nhóm này gặp không ít khó khăn do sự chuyển đổi giữa hai chương trình giáo dục: chương trình cũ (2006) và chương trình mới (2018).
Trong bối cảnh các trường học hiện nay đều triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới (2018), các lớp luyện thi theo chương trình cũ ngày càng hiếm, đặc biệt là ở một số môn học gần như không còn lựa chọn nào phù hợp.
Thực tế này đặt ra thách thức trong việc tự học và tìm kiếm tài liệu. Nhiều trung tâm luyện thi chỉ giảng dạy theo chương trình mới, khiến thí sinh phải chủ yếu tự ôn tập, dẫn đến tình trạng thiếu hệ thống và khó bám sát cấu trúc đề thi.
Trước khó khăn đó, một số sở giáo dục và đào tạo địa phương đã triển khai các phương án hỗ trợ thiết thực. Chẳng hạn, có địa phương đã yêu cầu các trường trung học phổ thông rà soát và phân loại thí sinh để xây dựng kế hoạch ôn thi phù hợp. Giáo viên được khuyến khích nghiên cứu đề thi minh họa và xây dựng nội dung ôn tập bám sát định hướng của Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Ở một số tỉnh miền núi, các trung tâm giáo dục thường xuyên và trường THPT đã được giao nhiệm vụ hỗ trợ thí sinh tự do trong việc tìm hiểu quy chế thi và lựa chọn môn thi phù hợp. Tuy nhiên, do quy định không cho phép tổ chức lớp luyện thi đại trà, thí sinh vẫn cần chủ động lựa chọn trung tâm luyện thi có giấy phép hoặc tự học tại nhà.
Về mặt thủ tục, việc đăng ký dự thi cần được thực hiện cẩn trọng. Theo thông tin từ Ban Truyền thông Trường Đại học Lương Thế Vinh, đến nay đã có hơn một triệu thí sinh hoàn tất đăng ký, trong đó nhóm học sinh lớp 12 chiếm hơn 97%, còn lại là thí sinh tự do, với khoảng 16.500 người theo chương trình giáo dục cũ.
Các chuyên gia khuyến nghị rằng, dù đã hoàn thành việc đăng ký, thí sinh nên tiếp tục đăng nhập hệ thống để rà soát lại thông tin. Những lỗi sai nhỏ, như tích nhầm ô dành cho thí sinh tự do (mục số 10) hoặc chọn sai chương trình học (mục số 9), có thể ảnh hưởng đến việc xếp loại thí sinh, nhận đề thi không phù hợp hoặc không thể xét tuyển đúng nguyện vọng.
Ngoài ra, thí sinh cần xác định chính xác chương trình học để được phân nhóm đề thi đúng. Sự nhầm lẫn trong bước này có thể khiến kết quả thi không được công nhận hoặc gây khó khăn trong quá trình xét tuyển đại học.
Việc lựa chọn môn thi tự chọn cũng cần được cân nhắc kỹ lưỡng. Nếu không nghiên cứu kỹ đề án tuyển sinh của các trường đại học, thí sinh dễ chọn môn thi không phù hợp, dù đạt điểm cao nhưng không đáp ứng yêu cầu xét tuyển ngành mong muốn. Do đó, tra cứu kỹ thông tin và nhờ tư vấn từ chuyên gia hoặc giáo viên là điều nên làm.
Đối với môn ngoại ngữ, thí sinh có chứng chỉ quốc tế hợp lệ được phép đăng ký miễn thi để xét tốt nghiệp. Tuy nhiên, nếu vẫn muốn tham gia bài thi ngoại ngữ để dùng điểm xét tuyển đại học, thì không nên khai báo chứng chỉ trong lúc đăng ký – nhằm tránh việc hệ thống tự động miễn bài thi này.
Dù không chiếm tỷ lệ lớn, thí sinh tự do vẫn là nhóm có nhu cầu đặc thù và cần sự quan tâm đúng mức từ ngành giáo dục. Sự chủ động tìm hiểu thông tin, kết hợp với các chính sách hỗ trợ linh hoạt từ địa phương, sẽ giúp kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025 diễn ra công bằng, hiệu quả và tạo điều kiện thuận lợi nhất cho mọi thí sinh.
