Y học cổ truyền khám phá công dụng của dược liệu Điền thất

Điền thất hay có tên gọi khác như  vùi đầu thảo, vùi sầu, vạn bốc, là cây thuộc thân thảo, sống hằng năm, cao 20 – 30 cm, mọc thành từng bụi.

Lá giống lá nghệ. Lá phình to và nhọn ở đầu, hình trái xoan thuôn. Lá phát triển trực tiếp từ củ (thân rễ) do cây không có thân, khoảng 6 – 10 lá. Cuống lá có chiều dài khoảng 5 – 7 cm. Mỗi lá dài khoảng 10 – 20cm và rộng từ 2 đến 5 cm. Mặt trên lá nhẵn bóng nhìn rõ các phiến chạy dọc từ cuống cho đến tận đầu lá.

Cụm hoa mọc ở kẽ lá thành tán. Hoa hồi đầu thảo màu tím, ra từ tháng 9 – tháng 12 trong năm. Mỗi cụm gồm 6 – 10 hoa mọc chung trên một cái cán dẹt và có khuynh hướng mọc cong dần xuống. Mỗi bao hoa gồm 6 phiến, trong khi đó bao chung lại chứa 4 lá bắc nhỏ có màu tím.

Theo y học cổ truyền, Điền thất được sử dụng là một vị thuốc dùng trong phạm vi kinh nghiệm nhân dân để trợ giúp sự tiêu hóa, đau bụng, ỉa chảy, sốt vàng da, phụ nữ kinh nguyệt không đều, thần kinh suy nhược, đau các dây thần kinh, huyết áp cao.

Bộ phận dùng làm thuốc là củ (thân rễ) có màu vàng nâu, mùi thơm hăng như nghệ. Nhưng khi khô lại có màu be nhạt, hết hăng, mùi thơm như tam thất. Có thể trồng vào mùa xuân, mùa thu như trồng nghệ. Thu hái củ vào mùa hè, thu, cắt bỏ lá và rễ con rửa sạch, thái mỏng, phơi hay sấy khô. Hoặc để cả củ khi dùng, ủ cho mềm rồi thái lát, tẩm gừng, sao vàng.

TS Bùi Duy Hưng – giảng viên khoa Y học cổ truyền, Trường Đại học Lương Thế Vinh chia sẻ một số bài thuốc thường dùng từ củ điền thất như sau:

1. Củ điền thất chữa táo bón hiệu quả.

Củ điền thất tán bột ngày từ 6 – 10g chiêu nước ấm uống trước bữa ăn 15 – 30 phút. Kiêng dùng đồ cay nóng, nếu mắc bệnh dạ dày kiêng giấm, rượu. Dùng 5 – 10 ngày một liệu trình.

2. Có tác dụng chữa trị kinh nguyệt không đều.

Củ điền thất tán bột uống mỗi ngày 10g, có thể thêm chút mật ong, hoặc uống với nước ấm nóng. Uống sau kỳ kinh 10 ngày. Mỗi liệu trình 10 ngày, dùng 3 liệu trình một đợt điều trị.

3. Củ điền thất có tác dụng chữa tăng huyết áp ở phụ nữ tiền mãn kinh

Củ điền thất 20g, hương phụ tử chế 18g. Tất cả rửa sạch, đổ 400ml, sắc nhỏ lửa còn 150ml, chia 3 lần uống trong ngày. Uống từ 3 – 5 ngày.

4. Củ điền thất có tác dụng chữa sưng tấy do ngã.

Củ điền thất (tươi) rửa sạch, giã nhỏ thêm ít nước, chắt lấy nước cốt uống, lấy bã đắp vào chỗ đau sau đó băng lại. Ngày thay băng 1 lần.

5. Có tác dụng hiểu quả trong chữa mụn nhọt.

Dùng củ điền thất (tươi) rửa sạch, giã nhỏ thêm ít nước giã nhỏ đắp vào chỗ đau sau đó băng lại. 2 giờ thay băng 1 lần. đắp liền 3 ngày.

Lưu ý là  thể trạng mỗi người khác nhau nên khi áp dụng các bài thuốc có thể gia giảm các vị thuốc trên. Bạn không nên  tự ý áp dụng mà cần có ý kiến của các nhà chuyên môn.