Củ sả: Gia vị quen thuộc mang lại nhiều công dụng chữa bệnh

Cây sả từ lâu đã trở thành một loại cây gắn bó mật thiết với người Việt. Đây là loại cây sống lâu năm, thường mọc thành bụi cao khoảng 0,8 đến 1 mét. Lá sả dài, có màu xanh, bề mặt nhám, khi vò nhẹ sẽ tỏa ra mùi thơm dễ chịu. Thân rễ thường có màu trắng hoặc hơi tím nhạt, chính là phần củ sả mà chúng ta vẫn dùng trong nấu nướng.

Theo quan niệm Đông y, sả có vị cay nhẹ, tính ấm, hương thơm the mát. Tinh dầu chiết xuất từ sả chứa citral – thành phần chính mang lại mùi hương chanh tự nhiên và nhiều tác dụng chữa bệnh. Chính vì vậy, ngoài việc được sử dụng làm gia vị, củ sả từ lâu còn là vị thuốc dân gian phổ biến, góp phần giữ gìn sức khỏe.

Đối với hệ tiêu hóa, sả có tác dụng kích thích quá trình tiêu hóa, giảm tình trạng đầy hơi, khó tiêu. Nhiều người dùng trà sả hoặc cháo nấu cùng sả để làm ấm bụng, tiêu đờm và khử mùi hôi miệng tự nhiên. Với hệ miễn dịch, citral và các hợp chất chống oxy hóa trong sả có khả năng ngăn ngừa sự phát triển của một số tế bào bất thường, hỗ trợ phòng ngừa ung thư.

Một tác dụng đáng chú ý khác của sả là trong việc điều hòa tuần hoàn máu và hạ huyết áp. Uống nước sả loãng hoặc dùng sả trong chế biến món ăn hằng ngày có thể góp phần cải thiện tình trạng cao huyết áp. Đồng thời, sả cũng hỗ trợ cơ thể đào thải độc tố, giúp thanh lọc và đặc biệt hữu ích trong việc giải rượu.

Ở góc độ chăm sóc sức khỏe phụ nữ, tinh dầu sả kết hợp cùng một số gia vị khác được dân gian sử dụng để làm giảm đau bụng kinh, hỗ trợ điều hòa kinh nguyệt. Ngoài ra, nhờ tính kháng khuẩn, kháng viêm, sả còn có thể dùng trong điều trị cảm lạnh, sốt nhẹ hoặc cúm bằng cách uống nước sả ấm hay xông hơi với lá sả.

Theo bác sĩ, giảng viên Nguyễn Thị Thanh Mai hiện đang công tác tại Trường Đại học Lương Thế Vinh chia sẻ, không chỉ dừng ở lợi ích y học, củ sả còn là “trợ thủ” trong làm đẹp. Tinh dầu sả có khả năng sát khuẩn, làm sạch da, hạn chế tình trạng mụn và viêm nhiễm. Nhiều spa hiện nay vẫn sử dụng tinh dầu sả để xông hơi, vừa thư giãn tinh thần, vừa chăm sóc làn da sáng khỏe.

Trong sinh hoạt, tinh dầu sả là một giải pháp tự nhiên để đuổi côn trùng. Thành phần geraniol và citronellol trong lá sả khiến muỗi, ruồi tránh xa, nhờ vậy được ứng dụng trong sản xuất thuốc chống muỗi, nến thơm, hoặc đơn giản là trồng bụi sả quanh nhà để xua đuổi côn trùng. Ngoài ra, mùi hương dịu nhẹ từ sả còn tạo cảm giác thư giãn, dễ chịu, góp phần cải thiện chất lượng giấc ngủ.

Mặc dù sả nhìn chung khá an toàn với phần lớn mọi người, song cũng có những lưu ý quan trọng. Tinh dầu sả không nên uống trực tiếp hoặc ngửi quá gần, vì có thể gây kích ứng hô hấp, thậm chí nguy hiểm nếu nuốt phải các chế phẩm chống côn trùng chứa tinh dầu sả.

Đặc biệt, phụ nữ mang thai được khuyến cáo hạn chế ăn quá nhiều sả, bởi hoạt chất trong sả có thể kích thích tử cung, làm tăng nguy cơ co bóp không mong muốn. Người có bệnh lý mạn tính cũng nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng sả như một vị thuốc thường xuyên.