Lời khuyên của GS Ngô Bảo Châu về cách thoát khỏi bế tắc trong nghiên cứu

• Đầu tư 25 tỷ để phát triển tài năng toán và trí tuệ nhân tạo
• Bài toán quản trị nhân lực của nhiều doanh nghiệp

Bế tắc là điều không thể tránh khỏi trong nghiên cứu khoa học

Nhắc đến cái tên Ngô Bảo Châu hẳn không một ai có thể không biết đến ông – một trong những người trẻ nhất ở Việt Nam được phong học hàm giáo sư tại nước ngoài. Theo ghi nhận của ban tuyển sinh đại học trường đại học Lương Thế Vinh, chiều ngày hôm qua mùng 1/4, GS Ngô Bảo Châu đã dành hơn 1 giờ đồng hồ để trao đổi với sinh viên trường Đại học Quốc gia TH. HCM. Với khoảng thời gian ngắn ngủi nhưng quý báu, giáo sư đã trả lời rất nhiều câu hỏi của sinh viên, đặc biệt ông dành phần lớn thời gian để chia sẻ những kinh nghiệm trong quá trình học toán và vai trò của toán học trong bối cảnh hiện nay. Giải đáp giúp sinh viên về cách thoát khỏi bế tắc trong nghiên cứu, giáo sư Châu chia sẻ, theo kinh nghiệm của ông, hơn 90% thời gian trong quá trình nghiên cứu, người thực hiện sẽ rơi vào tình trạng bế tắc. Khoảnh khắc đột phá rất hiếm nhưng đó là những phần thưởng xứng đáng cho nỗ lực.

Giáo sư cho rằng có hai nguyên nhân chính dẫn đến bế tắc:

Trước tiên là do người nghiên cứu chưa hiểu tường tận vấn đề họ đang làm, biểu hiện qua việc không thể phát biểu rạch ròi, đơn giản về vấn đề đó.

Sự bế tắc trong nghiên cứu còn xuất phát từ việc sử dụng lại phương pháp của những người đi trước. Theo GS Châu, người học phải tìm cách để có vũ khí tư duy mới. Tất nhiên, không phải vấn đề nào cũng có nhiều lựa chọn, cách làm khác biệt, nhất là trong Toán học. Do đó, người học có thể tìm những lối đi mới khi suy nghĩ về những vấn đề tương tự.

Giáo sư cũng khuyên sinh viên rèn luyện khả năng nghiên cứu hàng ngày. Bởi theo ông nghiên cứu khoa học, sáng tạo là quá trình phải được tích lũy. Mỗi khái niệm, phương trình, định lý có thể là mới mẻ với con người khi lần đầu tiếp cận nhưng sau quá trình luyện tập, nó sẽ là kiến thức ở lại.

Làm thế nào để giữ cân bằng trong cuộc sống và nghiên cứu khoa học?

Tại buổi trao đổi với sinh viên trường đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh, trả lời câu hỏi của sinh viên Nguyễn Đình Đăng Khoa về cách giữ cân bằng trong cuộc sống, nghiên cứu khoa học, giáo sư Châu cho rằng, ai cũng có lúc rơi vào trạng thái mất cân bằng trong công việc; cách vượt qua là tìm thấy sự thú vị khác trong cuộc sống. Ngoài Toán, ông Châu quan tâm khoa học, triết học, văn học, nghệ thuật.

Bên cạnh đó giáo sư cũng nhấn mạnh vai trò của sự tập trung trong sự thành công của bất kể công việc nào. Tập trung cao độ, hoàn thành công việc một cách trách nhiệm, đúng hạn cũng là cách vượt qua sự mất cân bằng hoặc cảm giác lười biếng. Chúng ta không thiếu thời gian, chúng ta chỉ thiếu tập trung.

Chia sẻ với một sinh viên từng mất phương hướng trong học tập, nghiên cứu, ông Châu kể mình cũng từng khủng hoảng khá nghiêm trọng vì không hiểu đang học cái gì khi mới sang Pháp. Hầu hết các bài toán, ông đều giải được nhưng không hiểu bản chất các định lý, khái niệm. Nhưng nhờ một người thầy, ông Châu hiểu được giá trị của việc nắm bắt những vấn đề trừu tượng để giải quyết các vấn đề cụ thể.

Điều kiện nghiên cứu khoa học ở Việt Nam còn nhiều khó khăn, dù đã có những tiến bộ so với 10-20 năm trước. Muốn theo con đường nghiên cứu chuyên sâu, sinh viên cần có một nhóm nghiên cứu và một người thầy tốt. Bên cạnh đó, công nghệ phát triển, việc tìm kiếm thông tin khoa học cũng thay đổi mạnh mẽ theo hướng tích cực. Trước đây, nghiên cứu sinh không dễ tìm được thầy hướng dẫn giỏi, sách hay. Nay, không gian mạng, chẳng hạn Google, cho người học công cụ tìm kiếm, tham khảo hiệu quả.

Ngoài những lời khuyên dành cho sinh viên trong quá trình nghiên cứu khoa học, GS Châu cũng dành thời gian nói về sự thay đổi của Toán học trong bối cảnh công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo phát triển mạnh mẽ.