Cải Cúc – Món ăn bài thuốc y học cổ truyền tốt cho sức khỏe

Việc trồng và chế biến rau Cải cúc rất dễ dàng, và nó là nguồn dinh dưỡng phong phú với các tính năng chữa bệnh đối với một số bệnh thông thường. Rau cải cúc là một loại rau phổ biến và quen thuộc với mọi người. Trước đây, chỉ các vị vua trong triều đại Trung Hoa cổ xưa mới được thưởng thức, nhưng ngày nay bất kỳ ai cũng có thể dễ dàng mua được.

Vậy ăn rau Cải cúc mang lại những lợi ích gì cho sức khỏe?

Hãy cùng Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur khám phá về cây rau Cải cúc này nhé!

Hình ảnh rau Cải cúc

1.Đặc điểm chung rau Cải cúc:

Rau Cải cúc, còn tên khác như: rau cúc, đồng hao, cúc tần ô, xuân cúc…

Tên khoa học: Glebionis coronaria - thuộc họ Asteraceae (họ Cúc).

1.1. Mô tả thực vật:

Rau Cải cúc là cây thảo có thân mềm, mọc thẳng, nhẵn, có chiều cao khoảng 5-15cm

Lá đơn, gần kề thân cây, phiến lá có hình dạng như lông chim, có các thùy sâu, màu xanh nhạt, ngọn lá mở rộng và có các răng cưa mang hương thơm nhẹ.

Hoa mọc thành chùm ở kẽ lá, có màu vàng nhạt ở cánh hoa và màu vàng lục tới khi vào giai đoạn nhị, thường nở hoa vào tháng 1 đến tháng 3.

Cây không phát triển quả, mục đích chủ yếu của nó là thu hoạch lá và cành.

1.2. Phân bố và sinh trưởng:

Rau Cải cúc có nguồn gốc ở vùng Đông Á và Địa Trung Hải.

Ở Việt Nam, cây rau này phân bố chủ yếu ở các vùng miền Trung và miền Nam.

Rau Cải cúc thích ánh sáng nhẹ và thích hợp với đất tơi xốp, đất thịt pha cát hoặc đất tổng hợp (đất giàu dinh dưỡng và thoát nước tốt).

Cây rau được trồng bằng cách gieo hạt, là loại cây ưa sáng, cần lượng nước vừa phải, nên cần tránh trồng vào những thời điểm có mưa quá lớn để tránh tình trạng chết úng.

Hạn chế trồng cây dưới điều kiện nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp, vì điều này có thể làm cây phát triển chậm hoặc gây hỏng rễ dẫn đến chết cây.

Rau Cải cúc thường gieo trồng nhiều vào mùa đông, đặc biệt là từ tháng 10 đến tháng 4 hàng năm.

2.Bộ phận sử dụng:

Vì rau Tần ô được ăn lá (thu hoạch lá), vì vậy lá có khả năng mọc lại rất nhanh sau khi thu hoạch, làm cho công việc chăm sóc trở nên rất nhẹ nhàng.

3.Thành phần hóa học:

Rau Cải cúc có thể được phân biệt với các loại rau khác bằng mùi thơm đặc biệt, vị ngọt nhạt, hơi đắng, cảm giác the, mùi thơm và tính mát. Không chỉ ngon miệng, rau cải cúc còn chứa đến 5.57% carbohydrate, 1.85% protein, và 0.43% chất béo.

Ngoài ra, nó cũng là nguồn cung cấp dồi dào các loại vitamin A, B, C và nhiều loại khoáng chất khác. Với hàng loạt các thành phần quan trọng như tinh dầu, axit amin, protid, glucid, lipid, vitamin A, B, C,... rau Cải cúc mang lại nhiều tác dụng quan trọng cho sức khỏe.

4.Tác dụng – công dụng:

*Tác dụng trong Vai trò thực phẩm:

Rau Cải cúc, tần ô là nguồn dinh dưỡng phong phú, chứa nhiều loại vitamin, axit amin, và xơ. Rau tần ô có thể được sử dụng lá non để làm rau sống, hoặc nấu chế biến thành canh, xào, hầm, súp và nhiều món ăn khác. Mùi vị của rau tần ô thường mang đậm đà và thanh nhẹ, tạo ra một hương vị đặc trưng và hấp dẫn cho món ăn.

*Tác dụng trong Y học:

- Trong Đông y, Cải cúc có các đặc tính và tác dụng đặc biệt. và được sử dụng như một loại thảo dược với vị nhạt, đắng, hơi the và mùi thơm đặc trưng, giúp trong việc trị đau mắt, đau đầu, lợi tiểu, giảm ho, giải cảm, bổ não và hỗ trợ tiêu hóa.

Với vị cay, ngọt, và chứa thành phần tinh dầu và chất xơ rau của Cải cúc giúp đào thải khí dư thừa trong dạ dày, kích thích tiêu hóa và tạo cảm giác thèm ăn.

Vị thanh mát của nó cũng có tác dụng tốt cho hệ thần kinh, trí não, đặc biệt hữu ích cho người mắc bệnh mạch vành, huyết áp cao và phụ nữ sau sinh.

Tuy nhiên, những người có vấn đề về tiêu hóa nên hạn chế ăn rau Cải cúc

-Trong Y học hiện đại cũng chỉ ra rằng, rau cải cúc chứa nhiều đạm, gồm 1,85% protein, 2,57% glucid, 0,43% lipid và nhiều loại chất dinh dưỡng như lysine, chất xơ, nước, canxi, vitamin B và vitamin C. Các thành phần này có lợi cho tim mạch, giúp giảm cholesterol trong máu và có tác dụng giảm hen suyễn, thúc đẩy sự thèm ăn và tăng bài tiết nước tiểu.

Rau Cải cúc tốt cho sức khỏe qua các món ăn

5.Công dụng khi ăn rau Cải cúc

Rau Cải cúc có hàm lượng vitamin và khoáng chất phong phú, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe như sau:

-Tiêu sưng, lợi tiểu: Rau cải cúc giàu axit amin, chất béo, protein, natri, kali và các khoáng chất khác giúp điều hòa quá trình trao đổi chất, giảm phù nề và kích thích sự tiểu tiện.

- An thần: Nhờ lượng vitamin và axit amin dồi dào, rau cải cúc có tác dụng tốt đối với tâm trạng lo lắng, giúp ổn định cảm xúc và bảo vệ não.

- Tốt cho tiêu hóa, chống táo bón: Chất dễ bay hơi trong rau cải cúc tạo ra hương vị đặc biệt, tăng sự bài tiết của nước bọt và thúc đẩy nhu động ruột, đào thải độc tố, từ đó giúp cải thiện tiêu hóa và chống táo bón.

- Tốt cho tim mạch: Thành phần dinh dưỡng trong rau cải cúc có lợi cho tim mạch, giúp trái tim khỏe mạnh và tạo cảm giác thư giãn.

- Làm đẹp da: Nhờ chứa các thành phần hoạt chất trong rau nên giúp tăng sự đàn hồi của da, tái sinh tế bào da mới, làm da trở nên tươi trẻ và sáng bóng.

- Giải cảm, chữa ho: Lượng vitamin A trong rau cải cúc giúp tăng cường chức năng của hệ hô hấp, tiêu đờm và giảm các triệu chứng của bệnh hen suyễn.

- Giảm béo: Hoa cúc cung cấp sắc tố xanh lá cây tươi và đậm, giúp giảm cholesterol trong cơ thể và phù hợp với chế độ ăn kiêng.

- Lợi sữa sau sinh: Rau cải cúc có thể giúp tăng sản xuất sữa sau sinh, kết hợp với thịt nạc và chế biến bằng cách hấp thủy để giữ nhiều dinh dưỡng.

6. Một số bài thuốc hay qua các món ăn

6.1. Chữa ho cho trẻ em

Dùng 6 gram lá cải cúc tươi thái nhỏ, thêm một ít mật ong và hấp cách thủy đến khi ra nước. Cho trẻ uống hàng ngày có thể giảm ho đáng kể mà vẫn an toàn.

6.2. Chữa ho dai dẳng ở người lớn do bị lạnh

Nấu canh từ 100 - 150 gram rau cải cúc rửa sạch kèm với 200 gram phổi lợn thái miếng vừa ăn.

Ăn cả thịt lẫn nước canh trong bữa cơm hàng ngày, duy trì trong 3 - 4 ngày để hoạt động làm giảm ho dai dẳng.

 6.3. Người mới ốm dậy, ăn uống không tiêu

Chế biến 500 gram rau cải cúc, 100 gram thịt lợn nạc và 3 lát gừng tươi.

Nấu cùng nhau, nêm nếm gia vị vừa ăn, gần chín thêm chút gừng đập dập.

Ăn khi còn nóng để hỗ trợ tiêu hóa và phục hồi sức khỏe..

6.4. Giải cảm

Dùng 150 gram cải cúc tươi, rửa sạch và đặt vào tô lớn, sau đó đổ cháo sôi từ trên xuống và để khoảng 5 - 10 phút để rau tái và làm nguội.

Thưởng thức cháo này 2 - 3 lần mỗi ngày để giúp giải cảm nhanh chóng và hiệu quả..

6.5. Chữa tiêu chảy

Nấu canh từ 200 gram rau cải cúc tươi hàng ngày, liên tục trong 3 - 5 ngày để có tác dụng làm ấm tỳ vị và giúp điều trị tiêu chảy hoặc đi ngoài phân lỏng.

6.6. Trị hoa mắt

Chuẩn bị 0,5 kg cá diếc, rửa sạch, đánh vảy, bóp rượu cho đỡ tanh sau đó rán vàng.

Nấu 200 gram rau cải cúc tươi với gừng và nước trong chảo nhỏ lửa cho đến khi chín. Nêm gia vị theo khẩu vị.

Thực hiện ăn liên tục trong 10 ngày có thể giúp giảm triệu chứng hoa mắt và chóng mặt.

Rau cải cúc nấu canh cần được chế biến theo đúng cách chữa được nhiều bệnh

6.7. Hạ huyết áp

Sử dụng axit amin và tinh dầu của cây cải cúc để làm nước cốt, mỗi ngày uống 50 ml, chia làm 2 lần sáng và chiều.

Nước ép này có tác dụng thanh lọc đầu óc và hạ huyết áp, đặc biệt hiệu quả đối với người cao huyết áp kèm đau và nặng đầu.

6.8. Trị đau đầu kinh niên

Nấu chín cả cây cải cúc từ thân, hoa đến rễ, lá. Mỗi ngày uống khoảng 30 gram nước đã nấu.

Kết hợp đắp lá Cải cúc khô hơi nóng lên đỉnh đầu và 2 bên thái dương trước khi đi ngủ hoặc khi cần

6.9. Chữa ít sữa sau sinh

Sử dụng 300 gram rau cải cúc rửa sạch để nguyên cây và 150 gram thịt lợn nạc rửa sạch và băm nhỏ, sau đó trộn với 50 gram lạc nhân giã nhỏ.

Nêm gia vị cho thịt rồi viên thành từng viên nhỏ. Hấp cách thủy và ăn liên tục trong 3 - 5 ngày để giúp bổ sung dinh dưỡng và kích thích sữa cho mẹ sau sinh.

7.Những lưu ý khi ăn rau Cải cúc:

Rau Cải cúc, mặc dù giàu chất dinh dưỡng và có nhiều ứng dụng chữa bệnh, nhưng cũng cần lưu ý một số điều sau đây để đảm bảo sức khỏe:

- Người bị tỳ hư và tiêu chảy nên hạn chế hoặc không ăn Cải cúc, vì nó có thể làm trầm trọng thêm triệu chứng tiêu chảy.

- Phụ nữ thường xuyên đau bụng kinh cũng nên tránh Cải cúc vào những ngày "đèn đỏ", để giảm nguy cơ làm tăng đau bụng kinh.

- Rau Cải cúc có chứa nhiều chất xơ, nên nếu ăn quá nhiều có thể gây khó tiêu và đầy bụng.

- Rau Cải cúc có thể giúp hạ huyết áp cao, nhưng người có huyết áp thấp nên tránh ăn nhiều, để không gây tụt huyết áp.

- Người bị tiêu chảy và cảm lạnh, lạnh bụng nên hạn chế ăn Cải cúc, do tính mát và nhiều nước của nó có thể làm trầm trọng tình trạng này.

- Trong Chế Biến và Bảo Quản:

+ Khi chế biến Cải cúc, nên rửa sạch từng lá và tránh nấu quá lâu để tránh mất dinh dưỡng và thay đổi màu sắc của lá.

+ Sau khi mua về, nếu không ăn ngay, cần lau khô lá và bảo quản trong túi ni lông trong tủ lạnh, không quá 2 ngày.

Hãy tuân thủ các lưu ý trên để tận dụng lợi ích dinh dưỡng của cải cúc mà không gặp phải vấn đề sức khỏe.

Cải cúc không chỉ là loại rau thơm ngon mà còn là nguồn dinh dưỡng quan trọng không thể thiếu trong mùa đông. Với vị cay ngọt và tính thanh mát, cải cúc không chỉ là một món ăn ngon mà còn có nhiều lợi ích cho sức khỏe.

Theo y học cổ truyền , Cải cúc được coi là "rau hoàng đế", được biết đến với các công dụng như an thần, bổ phổi, tăng cường trí não và hỗ trợ cho hệ thống tim mạch. Cải cúc cũng là một nguồn giàu axit amin, protein và cholin, đồng thời cung cấp một số lượng đáng kể các axit amin cần thiết cho cơ thể. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng không phải ai cũng nên ăn Cải cúc, đặc biệt là những người có vấn đề về tiêu hóa, huyết áp hoặc đang trong giai đoạn tiểu phế quản.

Với những lợi ích vượt trội về sức khỏe mà Cải cúc mang lại, việc thêm loại rau này vào chế độ ăn hàng ngày có thể giúp nâng cao sức khỏe toàn diện cho cả gia đình trong mùa đông.

Như vậy, bằng cách đa dạng hóa các bữa ăn hàng ngày với Cải cúc, bạn có thể tận dụng được tất cả các lợi ích sức khỏe mà loại rau này mang lại./.

DsCKI. Nguyễn Quốc Trung