Dừa cạn: Vị thuốc y học cổ truyền hỗ trợ chữa ung thư máu

Cây Dừa Cạn là gì?

Cây dừa cạn hay có tên gọi khác là rau dừa, cây bông dừa. Tên khảo học của cây Dừa cạn là Catharanthus Roseus L., họ trúc đào (Apocynaceae). Dừa cạn là cây thân cỏ, cao khoảng 0,4 - 0,8m, có nhựa màu trắng. Lá hình bầu dục, thuôn hẹp ở gốc. Hoa mọc thành cụm, có màu trắng, đỏ hoặc màu hồng, mọc đơn độc ở các kẽ lá phía trên và có mùi thơm đặc trưng. Mỗi hoa gồm có 5 cánh, mỏng, mềm mịn. Quả dạng hình trứng và có màu nâu nhạt, dài 2 – 4mm, rộng 2 – 3mm, đầu quả hơi tù, bên trong chứa khoảng 10 – 20 hạt nhỏ. Cây xanh tốt và nở hoa quanh năm.

Rễ, thân và lá của cây Dừa cạn được dùng để làm thuốc. Thu hái cả cây quanh năm. Sau khi hái về, rửa sạch, phơi hoặc sấy khô hoàn toàn. Cây Dừa cạn chứa alkaloid chủ yếu như catharanthin, vindolin, prinin, vinblastine, vincristin.

Cây Dừa cạn

Cây Dừa cạn chữa bệnh gì?

Theo y học cổ truyền, cây Dừa cạn có tính mát, vị đắng, có tác dụng tiêu viêm, tiêu thũng, hoạt huyết, thông tiểu và hạ huyết áp. Được sử dụng chữa tiêu hóa kém, lỵ, tiểu tiện khó, cao huyết áp, đái tháo đường, bỏng nhẹ, ung thư, mất ngủ.

Theo nghiên cứu dược lý hiện đại: Chiết xuất vinplastin, vincristine trong cây Dừa cạn có tác dụng làm giảm bạch cầu, lọc máu, làm săn da, lợi tiểu, ức chế mạnh sự phân bào, ức chế sự phát triển của tế bào ung thư nhưng có thể gây ức chế thần kinh và gây hại cho thai nhi. Hiện nay, cây Dừa cạn được sử dụng hỗ trợ điều trị ung thư máu, tiểu đường, tăng huyết áp, zona thần kinh, u xơ tuyến tiền liệt bỏng nhẹ, mất ngủ, rong kinh, bệnh trĩ, nhiễm trực khuẩn lỵ.

Cách dùng vị thuốc Dừa cạn

Cây Dừa cạn được sử dụng ở dạng thuốc sắc uống hoặc cao lỏng. Liều dùng uống từ 8 – 20g dược liệu khô/ngày.

Hỗ trợ điều trị bệnh ung thư

Cây xạ đen 30g, cây hoa dừa cạn 15g. Hai vị thuốc sắc với 1 lít nước còn khoảng 700ml, chia thành 3 lần uống trong ngày và dùng sau khi ăn 30 phút.

Hỗ trợ điều chữa bệnh bạch cầu lympho cấp

Bài thuốc 1: Cây dừa cạn 12g, Hy thiêm 9g, bạch cúc 6g, thảo quyết minh 6g. Đem các vị thuốc sắc lấy nước  3 lần uống hằng ngày.

Bài thuốc 2: Cây dừa cạn 15g, sắc lấy nước uống và dùng hằng ngày.

Hỗ trợ điều trị tăng huyết áp

Dừa cạn 160g, Cam thảo đất 140g, Đỗ trọng 120g, Chi tử 100g, Cỏ xước 160g, lá đinh lăng 180g, hoa hòe 150g. Tất cả vị thuốc đem sao giòn, tán vụn và bảo quản trong hộp kín. Mỗi ngày dùng 40g bột hãm với 1 lít nước sôi trong vòng 10 phút và uống thay nước trà.

Hỗ trợ điều trị chứng u xơ tuyến tiền liệt

Dừa cạn 12g, đinh lăng 16g, huyền sâm, chè khô 12g, xuyên sơn 10g, bối mẫu 10g, cát căn 6g, trinh nữ hoàng cung 5g. Tất cả vị thuốc đem sắc chia 3 lần uống trong ngày.

Hỗ trợ điều trị viêm gan và xơ gan

Cây dừa cạn 10g, diệp dạ châu 10g, cây cà gai leo 30g. Tất cả đem sao vàng, sắc với nước chia 3 lần uống trong ngày 1 thang.

Lưu ý khi dùng vị thuốc Dừa cạn

Theo Tiến sĩ Bùi Duy Hưng – giảng viên khoa Y học cổ truyền Trường Đại học Lương Thế Vinh chia sẻ Không sử dụng cây dừa cạn cho những người bệnh có huyết áp thấp, phụ nữ mang thai, phụ nữ đang cho con bú.

Dùng cây dừa cạn ở liều quá cao có thể gây mù và tử vong. Khuyến cáo không nên dùng cây dừa cạn quá 50g/ ngày.

Hoạt chất Alkaloid trong cây dừa cạn có thể gây ra một số phản ứng bất lợi như nôn mửa, buồn nôn, táo bón, viêm miệng, viêm thần kinh, giảm số lượng bạch cầu, chán ăn, tắc ruột, rụng tóc.

Một số chuyên gia nghiên cứu cho rằng, cây dừa cạn có hoa màu trắng có tác dụng dược lý cao hơn cây có hoa màu hồng hoặc đỏ.

Các hoạt chất trong dừa cạn như vinblastine và vincristine có tác dụng ức chế tế bào ung thư. Tuy nhiên sử dụng tùy tiện không đúng liều có thể gây ngộ độc và tử vong.

Tóm lại, Dừa cạn là vị thuốc Nam quý và được sử dụng trong nhiều bài thuốc chữa bệnh. Tuy nhiên dược liệu Dừa cạn này chứa độc tính mạnh, vì vậy bạn không nên tùy tiện sử dụng bài thuốc có chứa cây dừa cạn uống khi chưa có chỉ định từ bác sĩ chuyên khoa,

DSCK1. NGUYỄN HỒNG DIỄM: giang viên Trường Cao đẳng Y dược Pasteur