Cây đơn kim thường mọc tự nhiên ở các vùng ruộng, ven đường hoặc trong các khu vực hoang vu xung quanh các ngôi nhà. Mặc dù loại cây này phát triển mạnh mẽ trong mùa hè, nhưng không nhiều người biết rằng nó mang lại những lợi ích sức khỏe không ngờ.Hôm nay hãy cùng Trường Cao đẳng y dược Pasteur tìm hiểu về chủ đề này nhé!
Tên khoa học của Đơn kim Bidens pilosa L., thuộc họ Cúc (Asteraceae)
Thân cây đơn kim thường mọc dày đặc, thẳng, có chiều cao từ 0,5 đến 1m, với nhiều nhánh phân tán. Loài cây này thường xuất hiện ở các khu vực vườn, ven đường, công viên, và bờ sông đồng cỏ.
Lá của cây mọc đối nhau, thường có ba lá chét hoặc hình xoan, có cuống dài từ 1 đến 6,5 cm, với đỉnh nhọn và mép lá có răng cưa hai mặt nhẵn.
Hoa của cây đơn kim mọc ở kẽ lá hoặc đầu cành, có màu trắng hoặc vàng, với đường kính từ 5 đến 15mm. Cây thường ra hoa từ tháng 10, chủ yếu vào mùa hè và thu, và hoa có cả cơ quan đực và cái, thường được ong thụ phấn.
Quả của cây đơn kim có hình dạng giống như trám, màu đen, có 3 cạnh không đều, có lông màu trắng, với kích thước từ 5 đến 13mm chiều dài và 1,5mm chiều rộng. Khi chín, quả tạo thành một nửa hình cầu với hai tua tủa.
Cây đơn kim thích ánh sáng và ẩm ướt. Cây con thường nảy mầm từ hạt vào cuối mùa xuân và phát triển nhanh chóng vào mùa hè, sau đó ra hoa và quả nhiều trước khi tàn lụi vào giữa mùa thu. Ở vùng núi, cây thường mọc muộn hơn, kéo dài thời gian tàn lụi so với ở đồng bằng.
Quả của cây đơn kim có nhiều gai nhỏ, dễ dàng bám vào lông động vật và quần áo của con người khi tiếp xúc, điều này làm cho chúng có khả năng phát tán rộng rãi và trở thành loài cây dại phổ biến ở các vùng ôn hòa và nhiệt đới.
Do là loài cỏ dại, cây đơn kim thường xâm chiếm và lấn át các loài cây trồng khác. Để loại bỏ chúng, thường cần phải tiêu diệt khi cây còn nhỏ.
Cây đơn kim đã được chứng minh mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe như sau:
Chữa bệnh toàn thân:
Nhiều bộ phận của cây đơn kim như thân, hoa, lá, quả đều có thể sử dụng để điều trị bệnh.
Đơn kin được sử dụng trong điều trị nhiễm khuẩn đường hô hấp
Theo Y học cổ truyền, cây đơn kim được sử dụng để chữa trị các vấn đề đau nhức xương khớp do phong thấp khi dùng đơn lẻ hoặc cũng có thể kết hợp với các vị thuốc khác để chữa viêm họng do lạnh, đau răng, cam tích ở trẻ nhỏ, dị ứng thời tiết và đau lưng do gắng sức.
Thành phần hoạt chất được chiết xuất từ ây đơn kim được cho là có tác dụng kháng khuẩn mạnh, đặc biệt là với một số vi khuẩn kháng thuốc.
Cây đơn kim còn được nghiên cứu trên động vật (chuột) và có những lợi ích sức khỏe đáng kể như chữa tiểu đường, sốt rét, cao huyết áp, chống nấm, chống nhiễm trùng cơ hội và chữa lành vết thương.
Làm đẹp:
Cây đơn kim với nhiều tác dụng được sử dụng cho việc điều trị bệnh, còn có tác dụng dưỡng da, làm đẹp nhờ chứa thành phần acid phytanic, có tác động tương tự như retinoids trên da. Retinoid được biết đến là từ nguồn gốc vitamin A, giúp tăng sinh lượng collagen, giúp da khỏe mạnh và ngăn ngừa lão hóa.
Chữa bệnh về tai:
Lá của cây đơn kim được sử dụng dưới dạng nước sắc để chữa đau tai và nhựa cây cũng có thể được sử dụng để điều trị viêm tai.
Chống ung thư:
Khi sử dụng bộ phận lá khô của cây đơn kim sẽ có hoạt tính đồng gây ung thư đối với u thực quản gây ở chuột cống trắng đã được chứng minh. Nghiên cứu về cơ chế tác dụng chống viêm của cây đơn kim đã chỉ ra rằng cao cồn ức chế mạnh mẽ sự tổng hợp prostaglandin trong thử nghiệm in vitro đối với sự chất ức chế men cyclooxygenase. Cây đơn kim cũng có hoạt tính bảo vệ chống phóng xạ đối với tủy xương đã được chứng minh khi sử dụng dạng cao methanol. Ngoài ra, cây đơn kim còn có tác dụng điều hoà miễn dịch, chống loét và giảm huyết áp.
Cây đơn kim cũng được sử dụng rộng rãi trong y học dân gian ở một số nước khác để giảm đau. Nước sắc, nước hãm hoặc dịch ép lá được sử dụng để chữa ho, sốt, đau thắt ngực, nhức đầu, tiểu đường, táo bón, tiêu chảy, giun đường ruột, đau dạ dày, đau răng, ngộ độc và đau cơ.
Nước tắm từ lá đơn kim cũng được sử dụng để trị ngứa và đau thấp khớp, vò nát. Sự áp dụng đôi khi bao gồm việc hơ nóng lá trên lửa và đắp để trị viêm, bỏng, vết thương hoặc vết loét.
Tác dụng khác:
Cây đơn kim cũng được sử dụng như một loại nước giải khát thông thường, với tác dụng chữa đầy hơi và tẩy giun ở dạng trà thảo mộc.
Một số lưu ý khi sử dụng cây đơn kim trong điều trị bệnh như sau:
Tương tự như các loại thảo dược khác, cây đơn kim không được khuyến khích sử dụng cho phụ nữ mang thai và người đang cho con bú.
Ngoài ra, thành phần các chất được chiết xuất từ lá cây đơn kim có thể gây hại cho da khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, dù là ở nồng độ rất thấp.
Do cây đơn kim thường mọc hoang ở nhiều khu vực như nhà máy hay khu công nghiệp có nhiều khói bụi, nên trước khi sử dụng, bạn nên tham khảo ý kiến tư vấn của bác sĩ chuyên khoa hoặc bác sĩ đông y để tránh tiếp xúc không cần thiết với chất độc.
Bộ Y tế đang dự thảo Thông tư quy định tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp Y sĩ đa khoa. Trong đó, Bộ Y tế đề xuất trình độ đào tạo của chức danh y sĩ hạng IV là cao đẳng y sĩ, xếp lương viên chức A0.
Khi bị bong gân chân, nhiều người tìm đến các loại lá thuốc Y học cổ truyền để hỗ trợ giảm sưng, giảm đau và đẩy nhanh quá trình hồi phục. Vậy nên chọn loại lá nào để đắp cho hiệu quả và an toàn?
Quýt gai là loài cây mọc hoang quen thuộc ở vùng đồng bằng, trung du Việt Nam, được dân gian tin dùng như một vị thuốc y học cổ truyền quý. Từ rễ, lá, thân đến quả, quýt gai mang lại nhiều công dụng chữa bệnh hiệu quả, an toàn và dễ áp dụng.
Tang bạch bì – phần vỏ rễ của cây dâu tằm – là một vị thuốc được sử dụng lâu đời trong Y học cổ truyền. Không chỉ nổi bật với khả năng hỗ trợ điều trị nhiều chứng bệnh mãn tính, dược liệu này còn đóng vai trò trong việc điều hòa cơ thể, giúp an thần, tiêu viêm và tăng cường tuần hoàn khí huyết.
