Công dụng của dược liệu Ngũ gia bì trong y học cổ truyền

Ngũ gia bì, có tên khoa học là Schefflera heptaphylla, thuộc họ Nhân sâm (Araliaceae). Đây là loài cây thân gỗ, cao từ 2-8 mét, lá kép chân vịt, mỗi phiến lá gồm 5 đến 7 lá nhỏ. Cây thường mọc ở các vùng núi cao của Trung Quốc, Việt Nam và một số quốc gia Đông Nam Á khác. Ở Việt Nam, Ngũ gia bì thường được tìm thấy nhiều ở các khu vực đồi núi như Lạng Sơn, Cao Bằng, và một số tỉnh miền Trung.

Phần được sử dụng nhiều nhất trong y học cổ truyền là vỏ rễ và vỏ thân cây. Ngũ gia bì có tính ấm, vị cay, hơi đắng, được ứng dụng rộng rãi trong các bài thuốc với nhiều mục đích khác nhau.

Đây cũng là dược liệu có mặt trong nhiều bài thuốc điều trị bệnh nổi tiếng, với nhiều công dụng chữa bệnh, có thể kể đến như:

1. Tăng cường sức khỏe, bổ khí

Theo y học cổ truyền, Ngũ gia bì có tác dụng bổ khí, giúp cơ thể tăng cường sức khỏe và sức đề kháng. Dược liệu này thường được dùng để bổ sung năng lượng cho những người mệt mỏi, suy nhược cơ thể, đặc biệt là người già, người yếu hoặc phụ nữ sau sinh. Bằng cách tăng cường tuần hoàn máu và bổ khí, Ngũ gia bì giúp cơ thể duy trì trạng thái cân bằng và khỏe mạnh.

2. Hỗ trợ xương khớp, giảm đau nhức

Một trong những tác dụng nổi bật nhất của Ngũ gia bì là hỗ trợ điều trị các vấn đề về xương khớp. Theo y học cổ truyền, cây này có khả năng trừ phong thấp, giảm đau, đặc biệt hiệu quả với những người bị đau nhức cơ xương khớp, viêm khớp hay thoái hóa khớp. Các bài thuốc có thành phần Ngũ gia bì giúp làm dịu cơn đau, làm giảm viêm và sưng tấy ở các khớp, đồng thời giúp tăng cường sức mạnh cho gân cốt.

3. An thần, giảm căng thẳng

Ngoài tác dụng về xương khớp, Ngũ gia bì còn có khả năng an thần, giảm căng thẳng và cải thiện giấc ngủ. Loại cây này được sử dụng trong các bài thuốc giúp làm dịu thần kinh, giảm tình trạng lo âu, mệt mỏi về tinh thần. Nhờ vào tính ấm, Ngũ gia bì có thể giúp cơ thể thư giãn và tạo điều kiện thuận lợi cho giấc ngủ sâu hơn.

4. Tăng cường trí nhớ, cải thiện chức năng não bộ

Theo các nghiên cứu Đông y, Ngũ gia bì có tác dụng hỗ trợ cải thiện chức năng não bộ, tăng cường trí nhớ và khả năng tập trung. Loại dược liệu này thường được sử dụng cho người lớn tuổi bị suy giảm trí nhớ, hoặc những người thường xuyên phải làm việc căng thẳng, giúp tăng cường khả năng tư duy và ghi nhớ.

5. Hỗ trợ điều trị các bệnh lý về tiêu hóa

Ngũ gia bì còn được biết đến với khả năng hỗ trợ điều trị các vấn đề liên quan đến tiêu hóa. Loại dược liệu này có tác dụng kích thích tiêu hóa, giảm tình trạng đầy bụng, khó tiêu và tăng cường chức năng của dạ dày. Ngũ gia bì cũng giúp làm giảm triệu chứng đau bụng và tiêu chảy, hỗ trợ phục hồi sức khỏe đường ruột sau khi bị rối loạn tiêu hóa.

Trong y học cổ truyền, Ngũ gia bì thường được sử dụng kết hợp với các loại dược liệu khác để tạo thành các bài thuốc hiệu quả. Dưới đây là một số bài thuốc phổ biến:

Bài thuốc bổ khí, tăng cường sức khỏe: Ngũ gia bì kết hợp với nhân sâm, bạch truật và đương quy giúp bổ khí huyết, tăng cường sinh lực.

Bài thuốc giảm đau xương khớp: Ngũ gia bì kết hợp với đỗ trọng, đương quy và nhục quế giúp giảm đau nhức cơ xương khớp, trừ phong thấp.

Bài thuốc an thần, cải thiện giấc ngủ: Ngũ gia bì kết hợp với táo nhân, hoàng liên và cam thảo giúp an thần, giảm căng thẳng, cải thiện giấc ngủ.

Giảng viên Y học cổ truyền – Trường Đại học Lương Thế Vinh, Tiến sĩ Hoàng Ngọc Hà lưu ý, dù Ngũ gia bì mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhưng việc sử dụng cần phải đúng cách và liều lượng. Người dùng nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc các thầy thuốc Đông y để đảm bảo an toàn. Một số đối tượng như phụ nữ mang thai, người có bệnh lý về gan hoặc thận nên cẩn thận khi sử dụng dược liệu này.