Củ gấu từ lâu đã được biết đến là một vị thuốc quý trong y học cổ truyền với nhiều công dụng tuyệt vời như hành khí, khai uất và giảm đau. Với đặc điểm dược tính phong phú, củ gấu trở thành lựa chọn phổ biến trong nhiều bài thuốc dân gian và hiện đại, mang lại lợi ích to lớn cho sức khỏe.
Củ gấu còn được gọi là củ nén, hương phụ hay cỏ cú, thuộc họ Cói (Cyperaceae). Thân cây nhỏ, mảnh, có chiều cao từ 20 - 60 cm, thân rễ phát triển thành củ hình bầu dục hoặc hình thoi, vỏ ngoài nâu đen, bên trong màu trắng ngà. Mùi thơm nhẹ đặc trưng khiến củ gấu trở thành nguyên liệu trong nhiều bài thuốc cổ truyền.
Củ gấu chứa nhiều hoạt chất quan trọng như tinh dầu, flavonoid, alkaloid và các axit hữu cơ. Đặc biệt, tinh dầu trong củ gấu có hương thơm đặc trưng, góp phần làm tăng công dụng khai uất, hành khí và giảm đau hiệu quả.
Theo y học cổ truyền, củ gấu có vị cay, đắng, tính ôn, quy kinh can, tỳ và vị. Công dụng chính của củ gấu bao gồm:
Hành khí, khai uất: Giúp điều hòa khí huyết, giảm tình trạng bế tắc khí trong cơ thể, đặc biệt hiệu quả trong điều trị các triệu chứng do khí trệ gây ra như đau bụng, kinh nguyệt không đều.
Giảm đau: Dược liệu này thường được sử dụng trong các bài thuốc giảm đau do co thắt, đau bụng kinh, đau dạ dày.
Chống viêm, kháng khuẩn: Nhờ vào thành phần tinh dầu, củ gấu có khả năng ức chế vi khuẩn, hỗ trợ điều trị các bệnh nhiễm khuẩn và viêm nhiễm.
Điều hòa kinh nguyệt: Củ gấu được ứng dụng rộng rãi trong các bài thuốc điều hòa kinh nguyệt, giảm các triệu chứng tiền kinh nguyệt như đau bụng, căng thẳng.
TS Nguyễn Xuân Xã – giảng viên Y học cổ truyền hiện đang công tác tại Trường Đại học Lương Thế Vinh cho biết, ngày nay, củ gấu được sử dụng dưới nhiều dạng như bột, thuốc sắc, cao lỏng hoặc viên hoàn. Trong điều trị đau bụng kinh, bài thuốc phổ biến là dùng củ gấu kết hợp với ích mẫu, ngải cứu và nghệ đen để tăng hiệu quả điều hòa kinh nguyệt.
Dù có nhiều công dụng quý giá, việc sử dụng củ gấu cần tuân thủ đúng liều lượng và chỉ định từ thầy thuốc y học cổ truyền. Người có thể trạng yếu hoặc mắc bệnh mạn tính nên tham khảo ý kiến chuyên gia trước khi dùng.
Củ gấu là một trong những vị thuốc quý của y học cổ truyền, mang lại nhiều lợi ích sức khỏe và hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý. Việc sử dụng đúng cách sẽ giúp tận dụng tối đa dược tính của củ gấu, góp phần nâng cao sức khỏe và cải thiện chất lượng cuộc sống.
