Đăng tiêu - Cây thuốc hữu ích trong y học cổ truyền

Hãy cùng các bác sĩ đông y hiện đang công tác tại Trường Đại học Lương Thế Vinh tìm hiểu về cây đăng tiêu qua bài viết sau đây!

Tổng quan về đăng tiêu

Đăng Tiêu, còn được biết đến với tên gọi khác như Tử Uy, Đăng Tiêu Hoa To, Lăng Tiêu, Nữ Uy, Lan Tiêu, thuộc loài Campsis grandiflora (Thunb.) Schum, còn có tên khoa học là Bignonia grandiflora Thunb và đồng nghĩa là Campsis chinensis (Lam.) Voss. Thực vật này thuộc họ Hoa Chùm Ớt (Bignoniaceae) và có các công dụng trong việc chữa trị kinh nguyệt không đều và viêm ruột cấp.

Đây là một loại cây leo, tán lá luôn xanh, thân mảnh màu xám hoặc nâu nhạt. Lá kép lông chim, mọc đối, bao gồm 7 - 9 lá chét hình trứng với gốc tròn, đầu nhọn và mép khía răng. Hoa mọc thành chùm ở đầu cành, có khoảng 5 - 8 hoa màu đỏ da cam, với đài nhỏ hình chén và tràng hình phễu thẫm dần về phía mép. Quả nang với hạt có cánh mỏng và thường nở hoa từ tháng 5 đến tháng 10.

Chi Campsis Lour. có 2 loài ở Việt Nam, đều là loại cây nhập nội. Loài đăng tiêu có nguồn gốc từ Đông Á như Trung Quốc và Nhật Bản và được trồng rộng rãi ở các quốc gia này, cũng như đã du nhập sang nhiều nước khác. Ở Việt Nam, đăng tiêu được trồng chủ yếu để làm cảnh và có thể thấy rải rác tại các địa phương.

Hoa được thu hái khi nở vào mùa hè hoặc mùa thu, sau đó phơi hoặc sấy khô để sử dụng. Các thành phần hóa học của đăng tiêu bao gồm tinh dầu hoa có furfuryl alcol và 2 – acetyl furan, cùng với các hợp chất khác trong lá và rễ của cây.

Tinh vị và công dụng của cây đăng tiêu

Tác dụng ức chế kết tụ tiểu cầu và cholesterol acyltransferase. Có tác dụng chống oxy hóa và chống viêm, được xác định thông qua các nghiên cứu về các tác động này trên mô hình thí nghiệm.

Tính vị và công dụng:

• Hoa đăng tiêu có vị ngọt, chua, tính lạnh và có công dụng hành huyết, tán ứ huyết, lương huyết, và điều hoà kinh nguyệt trừ phong.
• Rễ có tính hành huyết, tán ứ huyết, tiêu viêm và tiêu sưng phù.
• Lá đăng tiêu có vị đắng, tính bình và có công dụng lượng huyết và tán ứ.

Công dụng và bài thuốc:

•     Đăng tiêu được sử dụng để chữa vô kinh, bế kinh, và các vấn đề liên quan đến kinh nguyệt không đều ở phụ nữ.

•     Nó cũng được áp dụng trong việc điều trị viêm dạ dày, viêm ruột cấp.

•     Trong y học Trung Quốc, hoa đăng tiêu cũng được sử dụng trong các tình trạng như phụ nữ có máu kết thành cục, bế kinh, ứ huyết sinh đau và một số vấn đề khác.

Theo bác sĩ đông y, không nên sử dụng hoa đăng tiêu cho phụ nữ có thai hoặc người mới ốm dậy mà cần sự tư vấn của bác sĩ. Với những công dụng và tính chất dược lý của mình, đăng tiêu là một loại cây có giá trị trong y học dân gian và y học hiện đại, nhưng việc sử dụng nên được thực hiện theo hướng dẫn và chỉ định cụ thể từ các chuyên gia y tế.