Viêm tuyến nước bọt là tình trạng viêm nhiễm xảy ra ở một hoặc nhiều tuyến nước bọt trong cơ thể, bao gồm tuyến dưới hàm, tuyến mang tai và tuyến dưới lưỡi. Tình trạng này gây ra sự sưng đau và ảnh hưởng đến quá trình tiết nước bọt tự nhiên. Việc hiểu rõ nguyên nhân và triệu chứng của bệnh đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện sớm và có biện pháp can thiệp kịp thời.
Các nguyên nhân chính gây viêm tuyến nước bọt
Viêm tuyến nước bọt có thể xuất phát từ nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm:
- Nhiễm khuẩn:
+ Vi khuẩn gây viêm phổ biến nhất là Staphylococcus aureus.
+ Xảy ra khi hệ miễn dịch suy yếu.
+ Có thể liên quan đến tình trạng tắc nghẽn trong ống dẫn nước bọt.
- Nhiễm virus:
+ Virus quai bị là một nguyên nhân thường gặp gây viêm tuyến mang tai.
+ Các loại virus khác cũng có thể gây viêm.
- Sỏi tuyến nước bọt:
+ Sự hình thành các viên sỏi nhỏ do sự lắng đọng khoáng chất trong ống dẫn.
+ Gây tắc nghẽn dòng chảy nước bọt.
- Thiếu nước:
+ Không cung cấp đủ lượng nước hàng ngày làm giảm sản xuất nước bọt.
+ Tăng nguy cơ viêm nhiễm.
- Sử dụng thuốc: Một số loại thuốc có tác dụng phụ làm giảm tiết nước bọt, ví dụ như:
+ Thuốc chống trầm cảm.
+ Thuốc lợi tiểu.
Các triệu chứng thường gặp của viêm tuyến nước bọt
Các giảng viên Trường Đại Lương Thế Vinh cho biết khi bị viêm tuyến nước bọt, người bệnh có thể trải qua các triệu chứng sau:
- Sưng và đau:
+ Đau nhức ở vùng tuyến nước bọt bị viêm.
+ Sưng tấy có thể nhìn thấy hoặc cảm nhận được.
+ Đau tăng lên khi nhai hoặc nuốt thức ăn.
- Khó khăn khi vận động hàm:
+ Cảm giác đau khi cố gắng mở miệng rộng.
+ Khó khăn trong việc cử động hàm.
- Thay đổi ở nước bọt:
+ Nước bọt có mùi hôi khó chịu.
+ Có thể thấy mủ hoặc chất nhầy trong nước bọt.
- Các triệu chứng toàn thân:
+ Mệt mỏi.
+ Sốt.
+ Ớn lạnh.
+ Cảm giác khô miệng.
+ Khó nuốt.
Tác động của viêm tuyến nước bọt đến sức khỏe
Viêm tuyến nước bọt không chỉ gây khó chịu tại chỗ mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể:
- Ảnh hưởng đến sức khỏe răng miệng:
+ Giảm tiết nước bọt làm tăng nguy cơ sâu răng.
+ Dễ bị viêm nướu.
+ Gây ra các vấn đề răng miệng khác.
- Ảnh hưởng đến dinh dưỡng:
+ Đau và khó nuốt làm người bệnh ăn uống kém.
+ Lâu dài có thể dẫn đến thiếu hụt dinh dưỡng và suy nhược cơ thể.
- Ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống:
+ Cơn đau kéo dài gây khó chịu.
+ Có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ.
+ Mệt mỏi kéo dài có thể tác động tiêu cực đến tinh thần.
- Nguy cơ biến chứng:
+ Áp xe tuyến nước bọt (tích tụ mủ).
+ Nhiễm trùng lan rộng sang các vùng lân cận.
Phương pháp chẩn đoán viêm tuyến nước bọt
Để xác định chính xác tình trạng viêm tuyến nước bọt và nguyên nhân gây bệnh, bác sĩ có thể tiến hành:
- Khám lâm sàng: Quan sát và sờ nắn vùng mặt và cổ để phát hiện dấu hiệu sưng, đau.
- Xét nghiệm cận lâm sàng: Siêu âm tuyến nước bọt: Giúp phát hiện sỏi, xác định có áp xe hay không.
- Xét nghiệm nuôi cấy vi khuẩn: Lấy mẫu dịch từ tuyến nước bọt để xác định tác nhân gây nhiễm trùng (nếu có).
- Chụp CT hoặc MRI: Được chỉ định khi nghi ngờ tắc nghẽn nghiêm trọng hoặc khi có nghi ngờ về khối u để đánh giá chi tiết cấu trúc tuyến nước bọt.
Phương pháp điều trị viêm tuyến nước bọt
Phương pháp điều trị sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của bệnh:
- Điều trị bằng thuốc:
+ Kháng sinh: Amoxicillin, Clindamycin được sử dụng khi xác định nguyên nhân là nhiễm khuẩn.
+ Thuốc giảm đau và kháng viêm: Paracetamol, Ibuprofen, giúp giảm đau, sưng và viêm.
+ Thuốc kích thích tiết nước bọt thường dùng cho các trường hợp viêm mạn tính hoặc giảm tiết nước bọt.
- Can thiệp ngoại khoa:
+ Loại bỏ sỏi: Nội soi để lấy sỏi nhỏ, massage vùng tắc nghẽn để đẩy sỏi ra, phẫu thuật trong trường hợp sỏi lớn.
+ Dẫn lưu áp xe: Chọc hút mủ, rạch để dẫn lưu mủ, giảm sưng và nguy cơ nhiễm trùng lan rộng.
+ Phẫu thuật cắt bỏ tuyến nước bọt: Chỉ thực hiện trong trường hợp viêm nặng tái phát nhiều lần. Các bác sĩ, giảng viên Cao đẳng Y đa khoa sẽ cân nhắc kỹ lưỡng trước khi quyết định.
Biện pháp phòng ngừa tái phát viêm tuyến nước bọt
Để giảm nguy cơ tái phát, người bệnh nên chú ý:
- Vệ sinh răng miệng tốt: Đánh răng thường xuyên, súc miệng bằng nước muối ấm.
- Uống đủ nước: Duy trì độ ẩm cho miệng, giúp tuyến nước bọt hoạt động hiệu quả.
Khi nhận thấy bất kỳ triệu chứng nào của viêm tuyến nước bọt, việc thăm khám bác sĩ sớm là rất quan trọng để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, bảo vệ sức khỏe răng miệng và chất lượng cuộc sống.
