Cây Xấu hổ là dược liệu mọc hoang ở nhiều nơi trên khắp cả nước. Tuy là loại cây mọc hoang ở ven ruộng nhưng cây Xấu hổ lại có tác dụng hỗ trợ chữa một số bệnh hiệu quả trong y học cổ truyền.
Cây Xấu hổ còn có tên gọi khác là cây mắc cỡ, cay thẹn, cây trinh nữ, hàm tu thảo,… thuộc họ Đậu – Fabaceae với tên khoa học là Minosa pudica L. Thuộc loài cây thân thảo, thường mọc ở ven đường hoặc những vùng đất trống trên khắp cả nước và sống ít năm.
Lúc mới sinh trưởng, cây xấu hổ mọc thẳng hướng lên, đến khi trưởng thành sẽ bò trườn trên mặt đất. Thân cây được phân thành nhiều nhánh, có nhiều gai hình móc và có thể dài đền 1,5m. Lá có hình lông chim, cuống là hình chân vịt, khi chạm vào lá sẽ tự động khép lại xuôi theo trục lá. Hoa mọc ra từ nách lá với cuống hoa dài, có có màu tím đỏ, hình cầu, thời gian ra hoa khoảng tháng 6 – 8. Quả có hình ngôi sao, dài khoảng 2mm rộng khoảng 3mm, mọc tụ thành một chùm, quả thắt lại ở giữa hạt, nhiều lông cứng.
Tất cả các bộ phận của cây xấu hổ đều có thể sử dụng để bào chế dược liệu. Cành và lá có thể thu hái vào mùa khô (có thể dùng tươi hoặc khô đều được), còn rễ cây có thể đào quanh năm, rửa sạch, thái mỏng phơi khô và bảo quản để dùng dần.
Theo chia sẻ của giảng viên Y học cổ truyền Nguyễn Thị Oanh hiện đang công tác tại Trường Đại học Lương Thế Vinh: Cây xấu hổ có vị ngọt, tính hơi hàn, se và chứa một lượng độc nhỏ, quy vào kinh phế.
Cây xấu hổ thường được sử dụng để điều trị một số bệnh như: mất ngủ, viêm phế quản, suy nhược thần kinh, viêm kết mạc cấp tính, đau dạ dày, viêm gan, huyết áp cao, đau nhức xương khớp, tê liệt tay chân, kinh nguyệt không đều,… vô cùng hiệu quả.
Dưới đây là một số bài thuốc đông y chữa bệnh hiệu quả của cây xấu hổ do bác sĩ Y học cổ truyền Nguyễn Văn Đức sưu tầm, mời bạn đọc tham khảo:
Bài thuốc chữa đau nhức xương khớp kéo dài
Dùng rễ cây xấu hổ thành từng miếng mỏng, phơi khô ở chỗ mát.
Mỗi ngày dùng khoảng 120g rễ cây đem sao vàng.
Sau đó tẩm với rượu 35 – 45 độ và sao vàng cho khô thuốc.
Cho vào ấm đất hoặc ấm sứ cùng với 600ml nước, đun lửa nhỏ đến khi nước trong ấm còn lại 200 – 300ml.
Chia nước thuốc uống 2 – 3 lần/ngày, uống liên tục trong 4 – 5 ngày sẽ cảm nhận được sự thay đổi rõ rệt.
Bài 1: Dùng 30g rễ cây xấu hổ (đã thái mỏng, tẩm rượu, sao thơm), sắc với 400nl đến khi còn 100ml. Chia nước thuốc uống 2 lần/ngày.
Bài 2: Dùng mỗi thứ 12g gồm các nguyên liệu: rễ cây xấu hổ, hy thiêm, thiên niên kiện, thổ phục linh, dây đau xương, gai tầm xoong, tục đoạn, kê huyết đằng, dây gắm. Sắc nước thuốc uống 1 ngày/1 thang.
Bài 3: Dùng mỗi thứ 20g gồm các nguyên liệu: rễ cây xấu hổ, rễ bưởi bung, rễ cúc tần cùng với mỗi thứ 10g các nguyên liệu: rễ đinh lăng, rễ cam thảo dây. Có thể ngâm rượu hoặc sắc uống 1 ngày/1 thang.
Bài thuốc hỗ trợ điều trị và dự phòng tái phát bệnh đau xương, thấp khớp, tê thấp
Bài 1: Dùng mỗi thứ từ 15 – 20g rễ cây xấu hổ và rễ cây lá lốt (khô), sắc nước uống trong ngày.
Bài 2: Dùng nước sắc của rễ cây xấu hổ và rễ cây lá lốt, cho thêm 1 chút muối và ngâm các khớp trong từ 20 – 30 phút khi còn ấm.
Bài thuốc chữa mất ngủ, suy nhược thần kinh
Dùng riêng cả cây xấu hổ 15g hoặc lá cây xấu hổ 6 – 12g (có thể kết hợp với 15g cây nụ áo tím, 30g chua me đất). Sắc nước uống vào buổi tối, liên tục trong 7 – 10 ngày.
Bài thuốc chữa tăng huyết áp
Dùng mỗi vị 6g gồm: cả cây xấu hổ, hoa dại, trắc bách diệp, đỗ trọng, câu đằng, hạt muồng ngủ sao, lá vông nem, thân lá bạch hạc. Mỗi vị 8g gồm: hà thủ ô, tang ký sinh cùng với 4g địa lang. Sắc nước uống hàng ngày hoặc có thể tán các nguyên liệu trên thành bột, luyện thành viên, mỗi ngày dùng 20 – 30g.
Bài thuốc chữa đầy bụng khó tiêu
Dùng lá và cành cây xấu hổ, bạch thược, mạch nha: mỗi loại 16g với 12g thần khúc. Sắc nước uống vào sau bữa ăn buổi trưa và tối. Dùng 3 – 5 ngày sẽ có hiệu quả.
Bài thuốc viêm khí quản mạn tính
Dùng 100g rễ cây xấu hổ sắc với 600ml đến khi còn 100ml và uống 1 ngày/2 lần. Dùng liên tục 10 ngày.
Bài thuốc chữa viêm dạ dày mạn tính
Rễ cây xấu hổ làm sạch đất cát, thái nhỏ, phơi khô. Mỗi lần sắc lấy 10 – 15g sắc với nước uống trong ngày.
Bài thuốc xông tắm chữa viêm khớp
Nguyên liệu:
Cây xấu hổ, lá lốt: mỗi vị 40 – 50g.
Lá long não: 20g.
Quế chi: 15g.
Hoắc hương, hy thiêm, lá ngải cứu, tía tô, đơn tướng quân: mỗi vị 30 – 40g.
Thực hiện:
Cho tất cả các nguyên liệu vào nồi cùng với nước xâm xấp, đun sôi đến khi có mùi thơm tỏa ra.
Sau đó trùm vải/mềm kín để hơi thuốc ngấm vào bộ phận bị bệnh.
Xông trong 10 – 15 phút/ngày, đến khi toàn thân toát mồ hôi thì dừng lại. Tối đa 1 ngày/1 lần.
Các thông tin bài thuốc trên chỉ mang tính chất tham khảo, trước khi sử dụng các bạn cần nên tham khảo ý kiến, hướng dẫn của các y bác sĩ nhé!
Quýt gai là loài cây mọc hoang quen thuộc ở vùng đồng bằng, trung du Việt Nam, được dân gian tin dùng như một vị thuốc y học cổ truyền quý. Từ rễ, lá, thân đến quả, quýt gai mang lại nhiều công dụng chữa bệnh hiệu quả, an toàn và dễ áp dụng.
Tang bạch bì – phần vỏ rễ của cây dâu tằm – là một vị thuốc được sử dụng lâu đời trong Y học cổ truyền. Không chỉ nổi bật với khả năng hỗ trợ điều trị nhiều chứng bệnh mãn tính, dược liệu này còn đóng vai trò trong việc điều hòa cơ thể, giúp an thần, tiêu viêm và tăng cường tuần hoàn khí huyết.
Trào ngược dạ dày thực quản là tình trạng phổ biến trong xã hội hiện đại. Trong số các phương pháp điều trị hiện nay, Y học cổ truyền với các bài thuốc Đông y ngày càng được nhiều người tin tưởng lựa chọn bởi tính an toàn, hiệu quả lâu dài và ít tác dụng phụ.
Viêm tuyến nước bọt là tình trạng viêm nhiễm xảy ra ở một hoặc nhiều tuyến nước bọt trong cơ thể, bao gồm tuyến dưới hàm, tuyến mang tai và tuyến dưới lưỡi. Tình trạng này gây ra sự sưng đau và ảnh hưởng đến quá trình tiết nước bọt tự nhiên. Việc hiểu rõ nguyên nhân và triệu chứng của bệnh đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện sớm và có biện pháp can thiệp kịp thời.
