Nam sâm từ lâu đã được y học cổ truyền sử dụng như một vị thuốc bổ dưỡng, giúp tăng cường sức khỏe và hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý. Với những công dụng tuyệt vời như bổ khí, kiện tỳ, thanh nhiệt, Nam sâm ngày càng được quan tâm và ứng dụng rộng rãi trong các bài thuốc chữa bệnh.
Cây Nam Sâm, còn được biết đến với các tên gọi như sâm nam, cây chân chim, kotan, ngũ chỉ thông, áp cước mộc, ngũ gia bì chân chim,… có tên khoa học là Schefflera heptaphylla (L.) Frodin thuộc họ Ngũ gia bì (Araliaceae). Đây là một loại thảo dược quen thuộc trong y học cổ truyền với nhiều công dụng quý giá.
Cây Nam Sâm chứa nhiều hoạt chất sinh học có lợi cho sức khỏe:
Vỏ thân chứa saponin, tanin và tinh dầu (0,8%), cùng với các saponin nhóm ursan và olean. Đặc biệt, asiaticosid – một glycosid thường thấy trong rau má – cũng được tìm thấy trong vỏ thân của loại cây này.
Lá chứa tinh dầu và saponin thuộc nhóm lupan, trong đó có chất chiếm tỷ lệ cao nhất là 3-a -hydroxylup-20(29)ene-23,28 dioic acid 28 -0[a – L-rhamnopyranosyl (1® 4)b -D-glucopyranosyl (1® 6)] b -D-glucopyranosid.
Các nghiên cứu dược lý cho thấy dịch chiết từ vỏ cây Nam Sâm có tác dụng tăng cường thể lực, kích thích thần kinh, chống lạnh và hỗ trợ hạ đường huyết. Đặc biệt, theo thực nghiệm, Nam Sâm có độ an toàn cao hơn nhiều so với các loại thuốc cùng họ như nhân sâm hay tam thất.
Cây Nam Sâm được sử dụng trong nhiều bài thuốc y học cổ truyền chữa bệnh, cụ thể:
Điều trị huyết áp thấp
Dùng viên ngũ gia bì chân chim, mỗi ngày uống 3 lần, mỗi lần 5 viên. Sử dụng liên tục trong 20 ngày giúp ổn định huyết áp.
Cải thiện triệu chứng cảm lạnh, sổ mũi, đau họng
Sắc 15g rễ cây Nam Sâm với 35g cúc hoa vàng, uống nước sắc hàng ngày để giảm triệu chứng.
Hỗ trợ giảm đau nhức xương khớp do phong thấp
Ngâm 180g vỏ rễ cây ngũ gia bì bảy lá trong 500ml rượu trắng, uống mỗi ngày 2 lần, mỗi lần khoảng 40ml để giảm đau xương khớp.
Giải độc lá ngón, chữa say sắn
Giã nát vỏ cây ngũ gia bì bảy lá, sắc lấy nước uống để giải độc.
Chữa sưng đau chân, cước khí
Dùng vỏ cây Nam Sâm kết hợp với tử tô, ké dầu ngựa, hạt cau, lõi thông, chỉ xác và hương phụ, mỗi vị từ 8-16g, sắc uống.
Hỗ trợ điều trị chấn thương
Giã nát cây Nam Sâm, lấy vải thấm nước thuốc đắp lên vùng bị thương để giảm sưng, đau.
Cải thiện tình trạng mệt mỏi, ra mồ hôi nhiều do cảm sốt
Kết hợp Nam Sâm với đương quy, xích thược và mẫu đơn bì (mỗi vị 40g), sao vàng, tán nhỏ. Mỗi ngày uống 2 lần, mỗi lần 4g.
Mặc dù Nam Sâm có nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhưng việc sử dụng cần có sự hướng dẫn từ thầy thuốc để đảm bảo an toàn và hiệu quả. Theo TS Lê Xuân Hùng – giảng viên khoa Y học cổ truyền, Trường Đại học Lương Thế Vinh lưu ý:
Phụ nữ mang thai và cho con bú không nên sử dụng vì có thể ảnh hưởng đến thai nhi và trẻ nhỏ.
Người có cơ địa nhạy cảm hoặc đang sử dụng thuốc điều trị bệnh lý khác nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
Cây Nam Sâm là một dược liệu quý trong y học cổ truyền, có tác dụng hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý như huyết áp thấp, đau nhức xương khớp, cảm sốt và giải độc. Tuy nhiên, việc sử dụng cần có sự tư vấn của chuyên gia để đảm bảo an toàn và đạt hiệu quả cao nhất.
