Sốc nhiệt xảy ra khi cơ thể không thể điều chỉnh nhiệt độ nội bộ một cách hiệu quả trong môi trường nhiệt đới quá cao. Đây là một trạng thái nguy hiểm có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe và thậm chí có thể gây tử vong nếu không được xử lý kịp thời.
Cơ thể chúng ta bình thường có thể tự điều chỉnh nhiệt độ bằng cách đổ mồ hôi để làm mát và giải nhiệt. Nhưng trong một môi trường nhiệt độ cao quá mức, cơ thể có thể không thể tiết mồ hôi đủ để giữ cho nhiệt độ cơ thể ổn định. Khi đó, cơ thể bắt đầu trải qua các vấn đề liên quan đến sốc nhiệt.
Giảng viên Y học cổ truyền – Trường Đại học Lương Thế Vinh, Tiến sĩ Hoàng Ngọc Hà cho biết những biểu hiện triệu chứng như sau:
1. Da ửng đỏ, nóng và khô.
2. Đau đầu và chóng mặt.
3. Nhức đầu và buồn nôn.
4. Tim đập nhanh và thở nhanh.
5. Mệt mỏi như rời tay chân.
6. Rối loạn ý thức, mất tỉnh táo hoặc ngất xỉu.
7. Sự phát triển của triệu chứng như co giật, hoặc mất ý thức trong các trường hợp nghiêm trọng hơn.
Tiến sĩ Hà cho biết, khi ai đó bị nghi ngờ có sốc nhiệt, điều quan trọng nhất là phải giúp họ làm mát cơ thể ngay lập tức và gọi cấp cứu. Đặt họ vào nơi mát mẻ, sử dụng quạt hoặc máy lạnh để làm mát cơ thể, và cung cấp nước uống để hydrat hóa. Đừng bao giờ để người bị sốc nhiệt ở trong xe hơi nắng nóng hoặc trong một môi trường nhiệt độ cao mà không có cách giúp đỡ.
Để phòng tránh sốc nhiệt trong mùa nắng nóng, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Tạ Thị Tĩnh – giảng viên khoa Y học cổ truyền, Trường Đại học Lương Thế Vinh chia sẻ một số biện pháp bạn có thể thực hiện:
1. Giữ cơ thể được hydrat hóa: Uống đủ nước là rất quan trọng để giữ cho cơ thể luôn ẩm và giảm nguy cơ mất nước. Hãy uống nước thường xuyên, đặc biệt là khi bạn hoạt động nặng hoặc ở nơi có nhiệt độ cao.
2. Mặc quần áo thoáng mát: Chọn quần áo màu sáng và có chất liệu thoáng khí như cotton để giúp hút ẩm và tăng sự thoải mái. Đồ mặc càng ít càng tốt để giảm thiểu tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời.
3. Tránh ra ngoài vào giờ nắng gắt: Giảm thiểu việc ra ngoài vào khoảng thời gian từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều, khi nhiệt độ thường cao nhất.
4. Sử dụng kem chống nắng: Sử dụng kem chống nắng với chỉ số chống nắng cao để bảo vệ da khỏi tác động của tia UV.
5. Điều chỉnh lịch trình hoạt động: Nếu có thể, hãy lên kế hoạch hoạt động nặng nhọc vào buổi sáng sớm hoặc buổi tối muộn, khi nhiệt độ thấp hơn.
6. Nghỉ ngơi đủ: Đảm bảo bạn có đủ giấc ngủ và thư giãn để cơ thể được phục hồi sau những hoạt động nặng nhọc.
7. Sử dụng phương tiện làm mát: Sử dụng quạt hoặc máy lạnh để giảm nhiệt độ trong nhà, đặc biệt vào những ngày nhiệt độ cao.
8. Tắm mát hoặc sử dụng khăn ướt: Nếu cần, tắm mát hoặc lau sạch cơ thể bằng khăn ướt để làm giảm nhiệt độ cơ thể.
9. Tuân thủ nguyên tắc an toàn: Không bao giờ để trẻ em hoặc thú nuôi ở trong xe hơi nắng nóng, và đề phòng chống phỏng nắng bằng cách sử dụng nón và kem chống nắng.
10. Theo dõi tình trạng sức khỏe: Nếu bạn hoặc ai đó cảm thấy mệt mỏi, chóng mặt, hoặc có triệu chứng của sốc nhiệt, hãy tìm nơi mát mẻ và yên tĩnh và tìm sự giúp đỡ y tế ngay lập tức.
Bà Tĩnh cho biết thêm, để giải nhiệt và bù nước sau khi mất đi qua mồ hôi trong môi trường nhiệt độ cao, cơ thể cần bù các chất và khoáng chất sau:
1. Nước: Đây là yếu tố quan trọng nhất cần bù lại sau khi mất nước do mồ hôi. Uống nước là phương pháp hiệu quả nhất để hydrat hóa cơ thể.
2. Natri: Mất natri thông qua mồ hôi cũng là một vấn đề quan trọng. Natri là một khoáng chất cần thiết để duy trì cân bằng nước và điện giải trong cơ thể.
3. Kali: Kali là một khoáng chất khác cần thiết cho cơ thể, đặc biệt là khi bạn mất nhiều nước qua mồ hôi. Kali tham gia vào việc điều chỉnh cân bằng nước và điện giải cũng như chức năng cơ bắp và tim.
4. Đường: Khi bạn mất nước và natri thông qua mồ hôi, bạn cũng mất mất một lượng nhất định của glucose - loại đường trong máu. Bù lại đường giúp cung cấp năng lượng cho cơ thể và duy trì hàm lượng glucose trong máu ổn định.
5. Kẽm: Mất kẽm cũng là một vấn đề phổ biến khi bạn mất nước do mồ hôi. Kẽm là một khoáng chất quan trọng tham gia vào nhiều quá trình sinh học trong cơ thể, bao gồm cả sự hoạt động của hệ thống miễn dịch.
Khi bù nước, không chỉ cần uống nước mà còn cần cân nhắc sử dụng các loại thức uống chứa điện giải hoặc nước uống thể thao để bù lại các khoáng chất đã mất. Tránh tiêu thụ quá nhiều đồ uống có chứa cafein hoặc đường, vì chúng có thể làm mất nước từ cơ thể.
